Expertos en educación ven vital educar aos nosos fillos para controlar a súa identidade dixital, o contido ao que acceden e que non sexan presa de acosos ou fraudes.
Silvia C. Carpallo - El país
O teléfono móbil para un adolescente, é algo así como ter todo o seu mundo
no peto. Pero, son capaces de controlar, sen pautas, todo ese mundo dixital? Os
beneficios do móbil son moitos, a condición de que se faga unha boa xestión dos
riscos. Así o expoñen Antonio J. Colom, catedrático de Teoría da Educación na
Universidade das Illas Baleares e Lluís Ballester, profesor de Métodos de
Investigación Educativa na mesma universidade, no seu libro ‘El Mundo en el Bosillo:
Pautas prácticas para educar en el buen uso del móvil’ (Sello Editorial).
“Toda moeda ten o seu reverso, como case todas as cousas da vida, a
telefonía móbil tamén”, cita
Colom. O experto insiste en que “os motivos que moven aos adolescentes e mozos
a conectarse a internet desde o seu móbil, relaciónanse coa posibilidade de
estar comunicados e vincularse co seu grupo de iguais, superando o illamento e
a distancia física”. Con todo, “é importante achegar a pais e educadores
algunhas claves problemáticas destes pequenos teléfonos en mans dos nosos
fillos”.
O primeiro que aclara Lluís Ballester é a importancia do concepto de
“identidade dixital”, xa que como explica “a rede permítenos xerar e compartir
fotos, vídeos, comentarios e esa participación fai que teñamos unha presenza en
internet, que vai máis aló do que publicamos, porque tamén intervén o que digan
de nós terceiras persoas”, por iso é tan importante aprender a xestionar o noso
uso das redes sociais e apps desde o móbil. Estes son algúns dos consellos que
recollen no seu libro, e que aínda que están destinados a un mellor uso do
móbil en adolescentes, tamén poden ser moi útiles para os adultos:
1. Controlar a información persoal: Para evitar que se malogre esa “identidade dixital”, os expertos
inciden na necesidade explicar aos máis novos a importancia de seleccionar ben
os contactos, é dicir, “a quen agregamos ás nosas redes”, que contido subimos,
“xa sexan fotos, vídeos ou comentarios, pensando na imaxe que estamos a dar de
nós mesmos”, ademais de “non utilizar as opcións que ofrecen algunhas redes
para geolocalizarte”. Outra idea é a do control da privacidade, é dicir, nesgar
as persoas que poden ver as nosas publicacións e ter un perfil privado en
contas como Instagram ou Facebook para
evitar, no posible, que calquera persoa se apropie da nosa imaxe.
2. Acoso nas redes: A
primeira idea que distinguen Colom e Ballester é a do ciberbulling, é
dicir, o uso do contido de texto e imaxe na rede, para acosarse entre iguais,
que pode ser un delito si existiron ameazas, coaccións ou calumnias. Por outra
banda, estaría o grooming, é dicir, o acoso exercido por un adulto.
No primeiro caso, tendo en conta que xeralmente se tratará dun compañeiro de
clase, será vital contar coa colaboración do colexio e os pais do neno que
iniciou o bulling. No segundo, “hai que evitar que o menor continúe
mantendo calquera tipo de relación co acosador”, pero non destruír as
evidencias do acoso, xa que pode ser importante en caso de ter que recorrer á
policía. Ademais, de face aos propios menores, hai que explicarlles que deben
tapar o seu webcam cando non a estean usando e evitar o uso da cámara do móbil
en piscinas, baños ou vestiarios.
3. Contidos non recomendables: Non todo depende do que eles soben, senón tamén das páxinas e
contidos que consultan. “A maioría dos mozos accedeu a imaxes de contido
erótico e pornográfico, pero tamén a materiais de contido xenófobo ou
violento”, alertan os expertos. Ante estes contidos, hai que explicar que “as
páxinas que promoven o racismo están prohibidas e deben ser pechadas en canto
detéctense”, pero é importante falar sobre aquelas que teñen como finalidade
divulgar agresións entre menores, chamadas happy slapping. “Os
mozos divúlganas e obsérvanas, sen pensar que poden estar a participar nunha
experiencia de ciberbulling”, por iso hai que falar sobre as mesmas e
evitar que continúen a cadea de violencia.
4. Pornografía ao alcance da man: No caso da pornografía, o problema non é tanto a visualización de
imaxes sexuais, senón o tipo de relación que se sobreentiende nas mesmas. Así,
os expertos en educación achegan que da pornografía na rede sácanse mensaxes
como que: “O que debe satisfacerse é o desexo masculino, que o amor e o afecto
desvincúlanse do sexo, ou que en prácticas como o sexo oral ou anal non se
necesita o uso do preservativo”. Xa que resulta difícil evitar que lles cheguen
estas imaxes, a solución pasa pola educación sexual. “Falar abertamente
necesita confianza, e iso é exactamente o que necesitan os adolescentes”. Igualmente
hai que alertarlles de que prácticas como o sexting, é dicir, o
envío de fotografías eróticas por deas, que leva o perigo de que esa imaxe pode
facerse viral e acabar en calquera parte.
5. Fraudes e enganos: “Aínda
que aínda non proliferan virus para móbiles, o que está aumentado é a creación
de sistemas de engano e software maliciosos que teñen como obxectivo captar
información con distintos fins”, alertan Colom e Ballester. Desta forma, creen
importante informar aos mozos de prácticas como o engano a través de redes
sociais, no que nos ofrecen algo que nos beneficia a cambio dalgunha acción
pola nosa banda ou o phishing, “normalmente un correo
electrónico que che pide que piques un enlace para validar algo que ten un
motivo verosímil”, entre outros. Neste sentido, o consello dos autores é
instalar antivirus e antiespías, utilizar contrasinais seguros, e evitar picar
en enlaces que nos parezan sospeitosos, ademais de evitar o envío de vídeos ou
arquivos, que poidan ser sospeitosos, a través de Whatsapp.
6. Adicción a internet: “Ás
consultas dos profesionais da saúde e a educación chegan cada vez máis
adolescentes cunha nova adicción: internet”, relata Colom. Puntualízao
Ballester, que insiste en que “tras varios meses recluídos na súa habitación, sen
falar coa familia, sen relacionarse fisicamente cos amigos, incluso descoidando
a súa hixiene, horas de soño e alimentación, moitos mozos e mozas necesitan
axuda para poder superar a súa adicción”, e é que en España, máis de 350.000
mozas de 14 a 17 anos presenta algunha conduta adictiva a internet, segundo os
datos dos autores. Respecto dos síntomas sobre os que estar alerta, destacan
algúns como pensar en internet cando se está facendo outra cousa, mentir sobre
o tempo que se está conectado, descoidar as relacións persoais, tentar cortar
co computador sen conseguilo, abandonar outras afeccións e descoidar os seus
hábitos saudables. Ante estas alertas “débese asesorar ao menor para facer que
se dea conta da súa dependencia e da necesidade de cambiar a relación que
establece cos móbiles ou con internet en xeral”.