Consentimos demasiado aos pequenos? Unha nova onda de expertos avoga por
endurecer o seu carácter.
Berta G. De Vega :: El mundo
Suma escolar: pais que levan a mochila ao neno até a porta do colexio +
pais que piden que non se premie aos mellores da clase porque os demais poden
traumatizarse + pais que lle fan os deberes aos nenos que previamente
consultaron nos grupos de WhatsApp = nenos brandiños, hiperprotexidos e
pouco resolutivos.
Conta Eva Millet, a autora de Hiperpaternidad (Ed.
Plataforma), que xa hai nenos que, ao caerse, non se levantan:
esperan esa man sempre atenta que tirará deles. En certos colexios empezaron a
tomar nota. E, nalgúns países, o carácter xa forma parte do debate sobre a
Educación.
Isto non é a nova pedagoxía. Gregorio Luri, filósofo e autor do libro Mellor
Educados (Ed. Ariel), adoita lembrar que a educación do carácter é tan
tradicional en certos colexios británicos como para que chegue aos nosos días
unha frase atribuída ao Duque de Welington: «A batalla de Waterloo
empezouse a gañar nos campos de deporte de Eton». Nos campos de Waterloo ou
nas canchas do mítico colexio inglés, berce do establishment, ningún neno
esperaba que lle levantasen se podía só.
En España, fálase de «educación en valores», pero poida que non sexa o
mesmo. O carácter enténdese como botarlle valor, coraxe, actuar en consecuencia
cando se sabe o que está ben ou está mal, non limitarse a indignarse. Como di
Luri, «agora mesmo en España fomentámoslles a náusea en lugar do
apetito». Na súa opinión, os nenos de agora saben cando se teñen que sentir
mal ante determinadas condutas, pero educar o carácter é animarlles a dar un
paso, a ser exemplo, a que os seus valores pasen á acción. Se están a acosar a
un neno, non calar e protexerlle. Dicir non á presión do grupo.
O carácter volveu cando se foi consciente de que poderiamos estar a criar a
unha onda de nenos demasiado brandiños. Con pais que se presentan ás revisións
de exames dos seus fillos, que apupan aos árbitros nos partidos e que fixeron o
baleiro a nenos que non convidaban aos seus fillos aos aniversarios. «Eu tiven
a un rapaz de 19 anos que se me botou a chorar porque lle suspendín un exame»,
conta Elvira Roca, profesora de instituto. «Díxenlle que non me dese o
espectáculo. Veu a súa nai a verme e díxome que humillara ao seu fillo.
Tívenlle que dicir que estaba a ser ela quen lle humillaba a el».
COMO NO RUGBY
Nicky Morgan era ministra británica de Educación con David Cameron e fixo
bandeira da educación do carácter. «Para min, os trazos do carácter son esas
calidades que nos engrandecen como persoas: a resistencia, a habilidade para
traballar con outros, ensinar humildade mentres se goza do éxito e capacidade
de recuperación no fracaso», dicía na súa cruzada por estender ese tipo de
educación, moi vinculada ao rugby. Soa familiar. Soa a Si, o poema
de Rudyard Kipling e o seu verso sobre a vitoria e o fracaso, eses dous
impostores aos que hai que tratar de igual forma, que figura na entrada da
cancha principal de Wimbledon.
Alfonso Aguiló escribiu Educar o carácter (Ed. Palabra)
fai 25 anos. Non parou de reeditarse e traducirse desde entón: «Ter bo carácter
non significa estar todos cortados polo mesmo patrón. Pero estou seguro que
case todos nos poriamos de acordo en que ser honrado, traballador, xeneroso,
xusto, leal, empático, valente, austero, recio e organizado son boas
calidades». Como se educa o carácter? Non desde a teoría, desde logo. «A
educación en valores é algo abstracto. As virtudes son os valores
integrados na persoa», explica.
Este veterano profesor confirma que temos agora a xeracións de nenos
brandiños e non se escandaliza: «Son ciclos normais do desenvolvemento dunha
sociedade. Cando unha familia quere que os seus fillos non pasen as
dificultades polas que si pasaron eles a sociedade vólvese máis cómoda,
branda, menos esforzada. Pasa tamén cos países». Segundo Aguiló, a
educación do carácter non ten que ver co diñeiro e si co capital cultural das
familias, co modo de transmitir como afrontar a vida: «Coñecín a nais que
limpaban escaleiras para que os seus fillos levasen unhas zapatillas de marca e
a xente de diñeiro que tamén os consentía moito».
En EEUU, a cadea de colexios KIPP, con taxas de éxito académico inéditas
nas zonas onde se instalan, insisten na educación do carácter como
indispensable: «Traballa duro. Se amable», resumiron nos carteis
enormes que decoran os seus centros. Nese país, Angela Duckworth converteuse no
gurú do estudo da personalidade. Ten un laboratorio onde analiza que trazos fan
que os nenos teñan éxito de maiores. Está tan ocupada que non dá entrevistas,
di o seu equipo. Sempre conta que, a pesar das boas notas, o seu pai dicíalle
que non se crese especial. «A tendencia a manter o interese e o esforzo para
conseguir metas a longo prazo», a forza de vontade, é o trazo que, segundo
Grit, o seu recente best seller sobre o poder da perseveranza, define ás
persoas con éxito. Traballou en barrios marxinais e estivo en West Point, a
academia militar de EEUU, analizando como eran os 1.200 cadetes que pasaban as
durísimas probas iniciais. Nenos aos que non levantaron do chan cando podían
eles sós.