Unha xuíza obriga a Madrid a escolarizar de novo nun colexio ordinario a unha alumna con necesidades educativas especiais

A Consellería de Educación matriculou durante dous cursos á pequena nun centro de educación especial contra o criterio dos seus pais, que querían unha aula ordinaria; a xuíza afea ao Goberno rexional que non esgotase as posibilidades de inclusión.

 

eldiario.es

Carmen e Nacho sabían que tiñan razón. Que a súa filla Athenea ten dereito a estudar nun colexio ordinario como o tres querían, e non no de educación especial que lles impuxo a Comunidade de Madrid e onde pasou dous cursos. Pero custoulles cinco anos que nunca volverán e uns miles de euros –que tampouco– que lles recoñezan o seu dereito.

Non foi a Consellería de Educación. Ante a falta de resposta administrativa, a familia acudiu á Xustiza e gañou: unha xuíza sentenciou o pasado luns  que os responsables educativos madrileños, a instancias dos técnicos, vulneraron o dereito fundamental de Athenea á educación inclusiva. A menor, de 14 anos e con graves secuelas derivadas da operación dun tumor cerebral cando apenas contaba con 23 días de vida, poderá ir a unha clase ordinaria co resto dos seus compañeiros, cos apoios educativos que requira.

A xuíza recorre na sentenza aos argumentos xa coñecidos en causas deste tipo, que empezan a ser habituais nos xulgados e van caendo – non todas– na mesma dirección, creando un corpo xurídico que inclúe sentenzas do Tribunal Supremo e o Constitucional. Moi resumido, a mensaxe é: "A administración educativa (...) debe razoar (...) por que se opta polo excepcional –a escolarización en centros de educación especial–fronte ao ordinario", segundo escribe a maxistrada citando a (xa famosa no mundo) sentenza do TS 4521/2017, de 14 de decembro de 2017.

Tanto a familia como a psicóloga que avaliou a Athenea  como o avogado, Juan Rodríguez Zapatero, destacan que a sentenza "considera que o informe psicopedagóxico que se realizou polo equipo de orientación [o que estableceu que Athenea tiña que escolarizarse na educación especial] non estaba axustado á normativa e non tiña validez legal", segundo explica o letrado. "A sentenza pon de manifesto un déficit estrutural do noso sistema educativo cos alumnos que máis necesidade de apoio teñen", explica Rodríguez Zapatero, "que é a forma en que se realizan eses informes  pedagóxicos e as carencias que teñen". Neste caso, a xuíza destaca que o apartado das medidas curriculares que se tomaron con Athenea  estaba en branco. Non houbera ningunha.

Porque a administración (case) nunca esgota os recursos posibles e "non desproporcionados" que debe proporcionar antes de derivar á educación especial, tal e como establece a Convención da ONU sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade  á que España se adheriu e que por tanto é lei, e como tratado internacional só está por baixo  da Constitución.

 

"Gañamos, pero perdemos "

O problema pode darse porque en ningún sitio está especificado que significa "recursos non desproporcionados". Segundo Carme Fernández, psicóloga da Fundació Gerard especializada nestes  casos e que participou no xuízo, sempre que os recursos estean dirixidos á inclusión educativa non serán desproporcionados. "Si a finalidade é a inclusión, si os medios son adecuados, necesarios e van ser eficaces para esa inclusión, non existe desproporción", explica. "O esgotamento das posibilidades de inclusión vainos a levar  a que si as administracións puxesen todos os medios que coñecemos, non habería ningún caso –nin un– que necesitase un centro de educación especial. Estamos a achegarnos a iso . E é real, púideno comprobar", asegura.

 

Un xuíz dá a razón á familia de Athenea: poderá acudir a un colexio ordinario.

"Non te imaxinas como durmín  tras anos de tanto desprezo e negarme", conta Carmen cun alivio e unha alegría polo fallo xudicial que desbordan o teléfono. "Estou moi agradecida a todo o equipo xudicial, que non pareza o contrario", comeza, "pero a Xustiza debe ter presente que estas sentenzas chegan case sempre tarde e que as persoas que provocaron este atraso van entrar mañá a   o seu despacho sen asumir responsabilidade algunha", lamenta.

 Este testemuño  de Carmen parécese moito ao que ofrecía a semana pasada Cristina, outra nai que tivo que pelexar polo dereito de  a súa filla á educación inclusiva. As familias observan que chocan unha e outra vez  coa administración por decisións  que consideran aleatorias –e a Xustiza acáballes dando a razón– sen outra posibilidade de pelexalas que nos xulgados. "Isto foi un calvario. Gañamos , pero perdemos ", sostén Carmen. "A que  nena de nove anos buscamos agora para aplicarlle os dereitos que tiña con nove  anos?", indígnase. As familias celebran que as sentenzas lles dean a razón, pero lamentan que non sinalen culpables. Ninguén paga.

 

Do "non vai ouvir" ao oído absoluto musical

Athenea naceu cun tumor cerebral. Foi operada ao tres semanas, pero no hospital sufriu unha infección que lle deixou secuelas moi graves. "Non vai ver, ouvir nin andar", tivo que escoitar Carmen. Pero ese diagnóstico resultou errado. Moi amodo, con moito traballo, a nena empezou a ver. A ouvir. A manter  o equilibrio. A andar.

 Unha logopeda que contratou a familia e que tiña o título de piano utilizou este instrumento para estimular á pequena. Encantoulle. Cando esta profesional tívose que marchar, contrataron a unha profesora de piano, que para a sorpresa da familia díxolles que tiña un "oído musical absoluto", unha rara habilidade que permite a quen a posúe identificar todos os sons que escoita e que nota musical está a se interpretar.

 Agora, conta Carmen, o piano é case unha extensión da pequena, até o punto de que a xuíza recolle en   a súa sentenza os beneficios que lle causa (e podería seguir causando). Tanto lle marca que tiña a man esquerda practicamente paralizada e cando se deuconta de que a necesitaba para tocar ben, dalgunha  maneira a man empezou a recuperar mobilidade.

Con estas vimbias e os problemas que orixina unha situación así estivo Athenea escolarizada nun colexio privado até 4º de Primaria. Ese ano, era 2017, tras unhas agresións que sufriu a pequena no centro (segundo a versión da familia), os seus pais decidiron cambiala de colexio. Entón o inspector José Antonio Guijarro díxolles que farían un informe danena para decidir que era o  mellor para ela.

 Ese texto foi o detonante que acabaría no xulgado. "Engánanche", conta Carmen. "Dinche que é para a nena, para darlle unha atención máis específica e personalizada. Pero só se centran nas discapacidades da nena". O informe concluíu que Athenea debería ir a un centro de educación especial.

O rexeitamento da familia a esta decisión traduciríase en que a pequena quedaría sen escolarizar, segundo conta Carmen que lle dixo a Directora da área Territorial Madrid Capital, Coral Báez, tras unha reunión. "Nesa cita leuse o expediente enteiro diante de  min. Non llo leu, a pesar de que eu recibira unha carta coa súa firma denegándonos todas as medidas que pediramos".

 

"É unha profecía autocumprida"

A psicóloga Fernández, da Fundació Gerard, emitiu outro informe que desmontaba os argumentos da Comunidade de Madrid e que a xuíza cita en   a súa sentenza entre os argumentos para dar a razón á familia. Fernández, que xa participou en varios xuízos similares a leste, explica que "o informe psicopedagógico [que emitiu a Comunidade de Madrid] non avalía as medidas que se tomaron, senón que se centra nos déficits da alumna para non poder seguir na modalidade ordinaria. Baséanse nos criterios persoais de quen fai o informe. No canto de acreditar algo elogo tomar a decisión educativa, fano ao revés. Toman a decisión e logo xustifícana. É unha profecía autocumplida".

Carmen, a nai, máster en Psicanálise  e perito xudicial, profunda nesta cuestión. "Os equipos de valoración quedáronse un pouco obsoletos", opina, "teñen uns persoais para facer os informes das que se desprende avontade de discapacitar, mesmo antes de coñecer ao neno".

Fernández, moi satisfeita coa sentenza, destaca que "recolle estes aspectos de forma máis explícita que outras, concreta moito por que non se acreditou oesgotamento das posibilidades, que non se razoou que o que necesita Athenea sexa unha carga desproporcionada".

A sentenza, que recolle a xurisprudencia previa e copia parágrafos enteiros da sentenza do Supremo, explica que "do informe psicopedagógico" que realizou a Comunidade de Madrid "despréndese que deas 2007 a 2017 non se realizaron medidas curriculares con Athenea  (...), non precisa a intensidade dos apoios que recibiu (...) e tampouco –o que constitúe unha cuestión esencial– non hai (sic) valoración nin avaliación dos resultados e das medidas adoptadas co obxectivo da inclusión".

Continúa a xuíza: "Outro aspecto relevante que evidencia que non se esgotaron todas as posibilidades de inclusión (...) é que quedou plenamente probado que non se adoptaron as medidas educativas adecuadas para desenvolver e potenciar as capacidades positivas que ten Athenea. Sen ter en conta  as súas capacidades auditivas e musicais".

A continuación, cita o informe dun neurólogo que afirma que para a formación de Athenea "é aconsellable potenciar aquelas áreas nas que destaca" e recomenda "que a súa educación secundaria se enfoque a súa educación en música".

Related Post