Maria de Hontanares López Águeda :: The Conversation
Si nos paramos a
analizar, no mesmo momento parece que se solapan varias tarefas. Pero non é
certo. O noso cerebro non é multitarefa, iso é un neuromito. O cerebro non é
capaz de prestar atención sostida e selectiva a varias accións. O que en
realidade estamos a facer é cambiar
dunha tarefa a outra de maneira moi rápida sen darnos conta do custo
a nivel cognitivo que isto leva.
Si pretendemos
estudar á vez que estamos a mirar o móbil, estamos a cambiar de tarefa. É dicir, o noso cerebro dedica uns segundos a unha tarefa, e despois á outra, e así
sucesivamente. Esta alternancia continuada da atención leva un aumento da
produción de cortisol, que é a hormona que xera tensión.
Entendendo que o
noso cerebro non é multitarefa, de que maneira podemos centrar a atención? Este
é un dos grandes retos da educación e dos pais.
1. Planificar
En primeiro lugar, debemos ensinar aos nenos a
planificar. Entendemos por iso que o
neno saiba realizar un plan do que ten que facer. Para iso podemos utilizar
organizadores da tarefa nos que cada semana os nosos fillos vaian organizando
que actividades teñen que facer, sobre que materias, que material necesitan,
que actividade hai que entregar antes, etc. Desta maneira, a súa atención
centrarase na actividade que vaian realizar cada día.
2. Revisar
Así mesmo, é
importante lembrar aos nenos que revisen o estado das súas tarefas cada pouco
tempo. Desta maneira evitamos a dispersión e focalizamos a atención no que
temos que facer e durante canto tempo.
3. Agrupar
Debemos tratar de
agrupar aquelas actividades que sexan similares. Dado que pasamos dunha tarefa
a outra , é importante que estas se parezan. Así podemos evitar o bloqueo
mental que supón cambiar rapidamente de tarefa.
4. Buscar un lugar
de traballo
En casa é vital que
os nenos teñan un lugar onde traballar. Sería interesante que ese lugar o
deseñemos con eles . Unha mesa ampla e, si é posible, de cor branca; luz natural;
que non haxa moito ruído; que a estancia estea limpa de distraccións (móbiles,
xoguetes, fotos…) e que teña ventilación. O lugar onde traballamos é
fundamental para potenciar a atención. O ambiente ensina por si mesmo.
5. Eliminar
distraccións
Nesta liña, é
importante que nos esforcemos en eliminar as distraccións. Para iso debemos
traballar cos nosos fillos as funcións executivas. Debemos centrarnos na
atención executiva, ese tipo de atención con vontade que require concentración e tempo.
Traballar con
eles o control inhibitorio é importante,
é dicir , tratar de evitar as respostas automatizadas, ensinarlles a pensar
antes de contestar, así como a flexibilidade cognitiva, é dicir , mostrar
capacidade para adaptarse aos cambios.
O traballo con este
tipo de habilidades tamén desenvolve a cortiza prefrontal do cerebro, zona que
se encarga da vontade, o autocontrol, a planificación, fundamentais para
activar a atención dos nenos. Existen moitos xogos para traballar ditas
habilidades, por exemplo o Dobble, Color
Smash, Carapuchiña Vermella, etc.
6. Explicar o seu
traballo
É importante
traballar cos nenos e dedicar tempo a que expliquen o seu traballo. Deben
aprender a reflexionar sobre o que fixeron
e a comprobar si conseguiron o obxectivo que buscaban.
7. Tempo de xogo
Para que aprendan a
centrar a atención, cada día decidiremos de
maneira consensuada un xogo e un tempo. Xa sexa de maneira individual ou connosco, o tempo que
decidamos dedicarase só e exclusivamente
ao xogo que seleccionamos . Non haberá distraccións de ningún tipo. É necesario
non tanto traballar a multitarea, si non aprender a centrar a atención 5 ou 10
minutos ao día nunha actividade.
É significativo
que, sabendo que a atención nace do asombro, non paremos de estimular aos
nenos. Debemos deixar que sexan eles os que se acheguen ao coñecemento, que
busquen estímulos que lles atraian e selecciónenos por encima doutros . Para
iso tamén é importante traballar o xogo desestructurado.
Os nenos pequenos
cánsanse da boneca que non para de repetir a mesma frase unha e outra vez. Ás veces prefiren as construcións, nas que
cada vez xorde un novo xogo.
8. Contacto coa
natureza
Tamén é importante
o contacto coa natureza. Unha escapada en familia ao campo, a un bosque,
deternos a escoitar como baixa a
auga do río, a cor das follas, expornos
pequenos retos, buscar tres cores de follas diferentes, atopar paus ou nubes
con formas distintas… Estas actividades ensinan a focalizar a atención, a parar
e fixar a atención en aspectos concretos.
9. Dar exemplo
Non podemos dar as
costas á sociedade na que vivimos, unha sociedade de présas, da multitarefa, de
internet. A preocupación dos pais por internet e o seu uso é maioritario. A
mellor maneira de educar en liña é
primeiro preparalos sen estar conectados. Para iso hai que ensinarlles a
escoitar , a ter capacidade crítica, a
seleccionar estímulos significativos.
Tamén debemos ser
exemplo. Non podemos pedirlle a un neno que dedique menos tempo á tableta cando
nós non paramos de usala.
10. Recreos para o
cerebro
Debemos ensinarlles
a entender que os seus períodos de atención duran un tempo. Por exemplo , para
nenos de Primaria son de, aproximadamente, 15-20 minutos. De maneira que todo o que exceda ese tempo non será atendido. Por este motivo, é bo aprender
a facer recreos para o cerebro. Estes
paróns diminúen a tensión e aumentan a
concentración.
Tamén é importante
coñecer o nivel de dificultade que require a tarefa que deben facer. Temos que
captar a súa atención e si a tarefa é moi difícil, o neno non se conecta (veo
imposible). Pola contra, si a tarefa é moi fácil, resulta aburrida e tampouco
capta a atención do neno.
Con estas claves
conseguiremos que os pequenos sexan capaces de centrar a atención. É importante
que o traballemos de maneira continuada
para conseguir convertelo en hábito e para que o seu cerebro traballe de forma
ordenada.