Maria de Hontanares López Águeda :: The Conversation

Un pai facendo os deberes coa súa filla, a televisión de fondo, a nai participando nunha multiconferencia de traballo, o outro fillo escoitando música, a lavadora posta… Isto é unha tarde normal nunha casa calquera.

Si nos paramos a analizar, no mesmo momento parece que se solapan varias tarefas. Pero non é certo. O noso cerebro non é multitarefa, iso é un neuromito. O cerebro non é capaz de prestar atención sostida e selectiva a varias accións. O que en realidade  estamos a facer é cambiar dunha tarefa a outra de  maneira moi rápida sen darnos conta do custo a nivel cognitivo que isto leva.

Si pretendemos estudar á vez que estamos a mirar o móbil, estamos a cambiar de tarefa. É dicir, o noso cerebro dedica uns segundos a unha tarefa, e despois á outra, e así sucesivamente. Esta alternancia continuada da atención leva un aumento da produción de cortisol, que é a hormona que xera tensión.

Entendendo que o noso cerebro non é multitarefa, de que maneira podemos centrar a atención? Este é un dos grandes retos da educación e dos pais.

1. Planificar

En   primeiro lugar, debemos ensinar aos nenos a planificar. Entendemos por iso  que o neno saiba realizar un plan do que ten que facer. Para iso podemos utilizar organizadores da tarefa nos que cada semana os nosos fillos vaian organizando que actividades teñen que facer, sobre que materias, que material necesitan, que actividade hai que entregar antes, etc. Desta maneira, a súa atención centrarase na actividade que vaian realizar cada día.

2. Revisar

Así mesmo, é importante lembrar aos nenos que revisen o estado das súas tarefas cada pouco tempo. Desta maneira evitamos a dispersión e focalizamos a atención no que temos que facer e durante canto tempo.

3. Agrupar

Debemos tratar de agrupar aquelas actividades que sexan similares. Dado que pasamos dunha tarefa a outra , é importante que estas se parezan. Así podemos evitar o bloqueo mental que supón cambiar rapidamente de tarefa.

4. Buscar un lugar de traballo

En casa é vital que os nenos teñan un lugar onde traballar. Sería interesante que ese lugar o deseñemos con eles . Unha mesa ampla e, si é posible, de cor branca; luz natural; que non haxa moito ruído; que a estancia estea limpa de distraccións (móbiles, xoguetes, fotos…) e que teña ventilación. O lugar onde traballamos é fundamental para potenciar a atención. O ambiente ensina por si mesmo.

5. Eliminar distraccións

Nesta liña, é importante que nos esforcemos en eliminar as distraccións. Para iso debemos traballar cos nosos fillos as funcións executivas. Debemos centrarnos na atención executiva, ese tipo de atención con vontade  que require concentración e tempo.

Traballar con eles  o control inhibitorio é importante, é dicir , tratar de evitar as respostas automatizadas, ensinarlles a pensar antes de contestar, así como a flexibilidade cognitiva, é dicir , mostrar capacidade para adaptarse aos cambios.

O traballo con este tipo de habilidades tamén desenvolve a cortiza prefrontal do cerebro, zona que se encarga da vontade, o autocontrol, a planificación, fundamentais para activar a atención dos nenos. Existen moitos xogos para traballar ditas habilidades, por exemplo  o Dobble, Color Smash, Carapuchiña Vermella, etc.

6. Explicar o seu traballo

É importante traballar cos nenos e dedicar tempo a que expliquen o seu traballo. Deben aprender a reflexionar sobre o que fixeron  e a comprobar si conseguiron o obxectivo que buscaban.

7. Tempo de xogo

Para que aprendan a centrar a atención, cada día decidiremos de  maneira consensuada un xogo e un tempo. Xa sexa de maneira individual ou connosco, o tempo que decidamos dedicarase só e exclusivamente ao xogo que seleccionamos . Non haberá distraccións de ningún tipo. É necesario non tanto traballar a multitarea, si non aprender a centrar a atención 5 ou 10 minutos ao día nunha actividade.

É significativo que, sabendo que a atención nace do asombro, non paremos de estimular aos nenos. Debemos deixar que sexan eles os que se acheguen ao coñecemento, que busquen estímulos que lles atraian e selecciónenos por encima doutros . Para iso tamén é importante traballar o xogo desestructurado.

Os nenos pequenos cánsanse da boneca que non para de repetir a mesma frase unha e outra vez.  Ás veces prefiren as construcións, nas que cada vez xorde un novo xogo.

8. Contacto coa natureza

Tamén é importante o contacto coa natureza. Unha escapada en familia ao campo, a un bosque, deternos a escoitar  como baixa a auga  do río, a cor das follas, expornos pequenos retos, buscar tres cores de follas diferentes, atopar paus ou nubes con formas distintas… Estas actividades ensinan a focalizar a atención, a parar e fixar a atención en aspectos concretos.

9. Dar exemplo

Non podemos dar as costas á sociedade na que vivimos, unha sociedade de présas, da multitarefa, de internet. A preocupación dos pais por internet e o seu uso é maioritario. A mellor maneira de educar en liña  é primeiro preparalos sen estar conectados. Para iso hai que ensinarlles a escoitar , a ter  capacidade crítica, a seleccionar estímulos significativos.

Tamén debemos ser exemplo. Non podemos pedirlle a un neno que dedique menos tempo á tableta cando nós non paramos de usala.

10. Recreos para o cerebro

Debemos ensinarlles a entender que os seus períodos de atención duran un tempo. Por exemplo , para nenos de Primaria son de, aproximadamente, 15-20 minutos. De maneira que  todo o que exceda ese tempo  non será atendido. Por este motivo, é bo aprender a facer  recreos para o cerebro. Estes paróns  diminúen a tensión e aumentan a concentración.

Tamén é importante coñecer o nivel de dificultade que require a tarefa que deben facer. Temos que captar a súa atención e si a tarefa é moi difícil, o neno non se conecta (veo imposible). Pola contra, si a tarefa é moi fácil, resulta aburrida e tampouco capta a atención do neno.

Con estas claves conseguiremos que os pequenos sexan capaces de centrar a atención. É importante que o traballemos de   maneira continuada para conseguir convertelo en hábito e para que o seu cerebro traballe de forma ordenada.