Moitos dos ingresos de longa estancia no hospital vigués son de menores en idade escolar. Por iso, Mar Nieto e Chus Iglesias, as profesoras da aula hospitalaria do centro, encárganse de que non perdan o ritmo e se divirtan.

Faro Educa

O día a día na clase... do Álvaro Cunqueiro

 “A saúde é o primeiro”. É a frase que máis repiten os profesores dos nenos e nenas que, por algún problema, teñen que ingresar no hospital e deixan de ir ao colexio. É o caso de moitos pequenos que quedan no Álvaro Cunqueiro, contando as horas dentro da súa habitación: “Aquí hai tempo para xogar, ler, aburrirse... e tamén facer cousas do cole”.

E así é como aparece a aula hospitalaria, unha clase pouco usual que combina atención presencial, a domicilio e en ruta polas habitacións de ingreso dos nenos e nenas en idade escolar.

“Moitas veces, cando chamamos aos colexios para coordinar, a primeira reacción desde os centros é ‘Que non faga nada! A saúde é o primeiro!’ e é cando temos que facerlles ver que, dentro da recuperación, entra tamén o normalizar a situación na medida do posible” cóntanos Mar Nieto, unha da mestras da aula, que chega de facer as visitas polas habitacións cun caderno cheo de ecuacións de primeiro grao.

Vas atender ao mesmo neno de onte, pero poida que o seu estado físico ou anímico non sexa o mesmo que fai 24 horas.

“O feito de estar a facer as mesmas tarefas ou exercicios que están a practicar os seus compañeiros en clase failles ver que non se quedaron atrás, que a súa vida se normaliza. Parece que todo volve á súa canle”. Hai dúas zonas educativas. Unha para infantil e outra para nenos algo maiores, aínda que ás veces mestúranse e a de máis idade axudan e xogan cos pequenos. “Xorde unha clase colaborativa da nada nos conta Chus Iglesias, a mestra que queda na aula mentres Mar fai a ruta polas habitacións. “É moi beneficioso, especialmente para os enfermos de saúde mental. É incrible ver como se abren e relaciónanse”. 

E é que o traballo na clase divídese en dúas: seguindo un horario parecido ao dun colexio ordinario, as primeiras horas utilízanse para continuar co currículo que corresponda ás súas idades (de 10:15 a 11:30h).

O resto do día é para descansar e xogar, realizando tarefas relacionadas coa educación, pero de forma máis relaxada, como ler ou debuxar. Terminan á 13h (“Un pouco antes que nos centros educativos, pero coincide coa hora na que as celadoras reparten a comida”).

A saúde é o primeiro, pero a escola axuda á recuperación, especialmente nun sentido emocional

Para os pequenos isto tradúcese en percorrer os andeis en busca dos seus xoguetes favoritos, pero tamén para ler, charlar, debuxar ou mesmo botar unhas partidas ao futbolín. “Unha das grandes vantaxes desta parte lúdica é servir de punto de encontro” apunta Mar “Deixan de estar illados na súa habitación, co seu mundo e a súa enfermidade, e xúntanse cos seus iguais”. E Chus lembra: “Os maiores fan piña e pásanse os teléfonos para falar por whatsapp  cando lles dan o alta”.

E é que as dúas profesoras son testemuñas de que as amizades que se fraguan en a Aula Hospitalaria son para toda a vida.

Cóntanolo Raquel, que estudaba na aula durante o seu ingreso e que agora xa está en casa, pero aproveita cada proba médica por a que debe acudir ao hospital para ir debuxar coas súas amigas e profesoras, e sobre todo para ver a Inés, á que coñeceu cando estaba ingresada: “Un día pasou por diante da miña habitación e xa nos fixemos mellores amigas!”

É unha aula pequena, pero cunha asistencia cambiante: “Non existe un grupo estable e cohesionado, está suxeito a altas e baixas, e por sorte, os grupos desfanse a medida que se recuperan”.

Deste xeito, hai días que a aula se enche até os 15 alumnos, outros poden chegar só tres ou catro, aínda que nos din que a media é dun oito. “Estes días hai moitos illados que reciben as clases na súa habitación, como algúns internos na á de psiquiatría ou os ingresados en oncoloxía, que por inmunidade non poden vir á aula”. Iso non impide que xoguen e aprendan como os demais: “Temos un servizo de préstamo co que poden levar á habitación calquera libro ou xoguete que lles guste e telo con eles toda a semana.”

No Álvaro Cunqueiro hai tempo para todo, e os maiores mesmo o dedican para facer exames: “Si estamos na época de avaliación, o primeiro que preguntamos é ‘telos preparados?’ Talvez polo malestar previo ao ingreso non puido estudar, pero cando si os traballaron é unha mágoa non facelos” explican “Entón chamamos ao centro, envíannos as probas e nós vixiamos mentres as terminan. Logo remitímolos outra vez para que sexan os seus mestres quen o avalíen.”

Chega a hora da comida e entran pola porta nais e pais. A aula pecha por hoxe, aínda que os máis pequenos poden seguir xogando no parque infantil ao final da Vea F. Mentres, Chus e Mar diríxense á aula de profesores para reunirse co equipo de Saúde Mental e falar cos mestres que visitaron aos estudantes que se atopan en réxime domiciliario: “Os profesores que estamos aquí somos mestres especializados en Infantil e Primaria, pero entran moitos alumnos de Secundaria e Educación Especial, así que a túa capacidade de reacción ten que estar moi esperta. Dá igual a idade ou a condición, todos poden porse enfermos, e todos necesitan manter o contacto cos seus colexios.”

A saúde é o primeiro, pero na recuperación, a escola axuda.

Como funciona unha Aula Hospitalaria?

Ás 8:30 h comeza a xornada escolar. É o momento de vixiar os novos ingresos de todos os nenos ou nenas en idade lectiva e pasar polas habitacións para pescudar: si pode saír, si será unha estancia longa, a que colexio vai e que está a estudar...

Despois, a xornada divídese en dúas. Chus queda na aula, e Mar fai a rolda polas habitacións. Lévalles o material que coordinaron coas escolas, algún libro... Aínda que nunca se sabe o que vai pasar: “Vas atender ao mesmo neno de onte, pero poida que o seu estado físico ou anímico non sexa o mesmo que fai 24 horas. Podes chegar como profe de matemáticas e pasar a ser ouvido. Porque é unha parte importantísima”.

Personalízase a clase a cada habitación, xa que a maiores da actividade propiamente educativa é necesario engadir un compoñente terapéutico e emocional, especialmente nos casos de oncoloxía ou psiquiatría. Son ingresos máis longos, e en ocasións recorrentes, que precisan dunha sensibilidade especial. “Lembro un día cunha nena de onco, pequeniña, que eu levaba algo de traballo, e ao final acabei colléndoa en o colo e contándolle un conto. Esa flexibilidade é importantísima”.

Unha flexibilidade que se transmite tamén no traballo que non se ve, antes e despois da clase, e especialmente desde que a aula do Álvaro Cunqueiro converteuse na Sede de Atención Domiciliaria: “É un proxecto importante no que creemos, pero os recursos son os mesmos que antes. E coordinar a todo o equipo, os horarios, os quilómetros, a materia... supón traballo e tempo, que non debe repercutir na calidade da aula. Porque todos os alumnos merécense a mellor dedicación.”