Unha sentenza en Italia estableceu que non se pode forzar aos menores se non queren visitar aos avós. «Relacionarse cos avós é bo, sempre que sexa dentro dun contexto de normalidade e que non sexa froito da imposición», di Nuria González Lois, psicóloga e mediadora familiar.
La Voz de Galicia
O caso, que agora resolveu un recurso de casación, estivo aberto durante
anos nos tribunais. O tío e os avós paternos recorreron á Xustiza ante os
obstáculos que, segundo o seu relato, os pais puñan aos encontros cos nenos, xa
que ambas as partes da familia tiñan un conflito aberto.
O tribunal de menores e a corte de Milán fallaron en principio a favor dos
avós e de feito estableceuse un réxime de visitas supervisadas por
traballadores sociais mentres se alertaba aos pais do posible «dano
psicolóxico» que podía supor impedir a relación entre netos e avós.
Os pais recorreron e unha instancia superior deulles a razón, establecendo
que non se pode obrigar aos menores a ter relación cos avós se non queren
usando precisamente o mesmo argumento: que prevalecía o interese dos
menores sobre o dereito dos avós, máis se teñen capacidade de discernir se
queren ou non manter unha relación con eles, ao ter acadado os 12 anos de idade
durante o proceso.
«Evidentemente, relacionarse cos avós é bo, sobre todo nos primeiros anos,
cando se establecen os vínculos de apego». Nuria González Lois,
psicóloga e mediadora familiar, matiza con todo a regra xeral. Nun proceso
como ese, todo depende do vínculo que os menores tivesen anteriormente cos avós
e, sobre todo, que a relación debe darse nun «contexto de normalidade e que non
sexa froito da imposición», como parece ter sido o caso de Italia.
A doutrina española parece seguir a mesma senda que o tribunal italiano, ao
entender que non se pode negar a uns avós o dereito a relacionarse cos netos e
que a relación é enriquecedora, pero que este dereito sempre está condicionado
ao ben superior do menor e, ademais, «debe entenderse sen prexuízo de tomar en
conta a vontade do menor que deberá
Os pais dos dous menores argumentaban que os nenos non estaban cómodos cos
encontros, máis nun contexto de conflito como o que imperaba. «Pode xerar un
conflito de lealdades e os nenos poden quedar no medio», advirte a
especialista. Ese tempo compartido cos avós «pode ser contraproducente» nun
contexto de enfrontamento cos pais, xa que se poden xerar sinerxías
negativas» e poden aparecer comportamentos e condutas tamén negativas
tanto por parte dos avós como dos pais. «Se hai conflitividade esa relación non
vai ser boa para os menores».
¿É habitual esta situación de enfrontamento? «Ocorre moito nos procesos de
separación e divorcio, porque ao final a familia se sitúa», di a psicóloga e
mediadora familiar. Eses posicionamentos, en ocasións, levan a que relacións
que ata ese momento eran satisfactorias, ou cando menos cordiais, deteriórense
ata tal punto que rompan. «E os nenos quedan no medio».
O Código Civil protexe a relación dos menores cos seus
parentes e achegados e existen en España casos nos que os avós reclaman un
réxime de visita cos netos e de feito, a Xustiza protexe a relación entre
ambos, ao entender que os avós « desempeñan un papel fundamental de cohesión e
transmisión de valores na familia». É tamén o que destaca da importancia do
vínculo intergeneracional González Lois: «Son importantes os vínculos de apego,
a autoridade moral, os valores éticos que transmiten. E poden tamén ser canles
de comunicación».
É máis, os avós teñen un papel primordial no desenvolvemento
emocional dunha persoa. E ademais, en non poucos casos son unha figura
de apego fundamental, xa sexa por situacións como as da emigración que se deu
durante moito tempo en Galicia (pais que emigraban e deixaban aos nenos ao
coidado dos avós) ou polas circunstancias socioeconómicas actuais, nas que os
avós teñen un rol activo no proceso de crianza e educación.
A cuestión é se unha vez se produce o conflito hai posibilidade de
reconducilo «Eu creo que si, sempre hai», di a psicóloga e mediadora familiar.
A condición de que non haxa unha causa que impida ou desaconselle unha relación
fluída. «A mediación
familiar é o espazo que pode permitir o achegamento» e a posible
restauración dos vínculos, explica.