Os docentes españois están entre os que máis cobran ao empezar e menos
progresan economicamente
El país
O gasto educativo español é inferior á media dos 35 países que
integran a OCDE. Está por baixo en todas as etapas, desde que os estudantes
entran no colexio até que saen da Universidade, con diferenzas que oscilan
entre 1.500 e máis de 3.000 dólares —datos de 2013— (entre 1.335 e máis de
2.670 euros ao cambio actual) por alumno e ano e até sete puntos do PIB. A
Organización para a Cooperación e Desenvolvemento Económicos (OCDE) lanzou unha dura advertencia a España:
“Unha educación de alta calidade necesita un financiamento sustentable”.
Mentres que a maioría dos países mantiveron invariable o investimento
en educación nos anos duros da crise -a media mantívose no 11% do gasto público
total entre 2008 e 2013- España baixou un punto neste período até o 8% do
gasto total, segundo recolle o informe Panorama da Educación 2016:
Indicadores da OCDE, elaborado por este organismo que aglutina as economías
desenvolvidas e que foi presentado este xoves.
Os 46.000 millóns destinados en 2015 á educación en España, segundo
datos oficiais do Ministerio de Educación, supoñen un recorte de 7.000 millóns
en cinco anos entre a partida do Goberno e as que destinan comunidades
autónomas, que cobren o 80% do financiamento público. Esa redución significa
a perda de miles de postos de profesores (entre 23.000 e 30.000, segundo distintas estatísticas), a
precarización dos persoais públicos (cun de cada catro docentes traballando
como interino, segundo CC OO) ou o aumento do número de alumnos por
clase. A
Fundación BBVA alertaba nun informe de marzo que son as familias as que están a
asumir máis gastos en educación polos
recortes públicos.
A redución de fondos minguou tamén as partidas para
educación compensatoria (a
destinada aos alumnos máis regazados), para formación do profesorado ou para
investigación educativa. E a perspectiva non mellora. España quedou por baixo
da media da OCDE en termos de PIB —cun 4,3% fronte a un 5% destinado a ensino—,
e a previsión é deixalo aínda máis mermado neste 2016, até o o 3,89%.
O Ministerio de Educación sinalou nunha nota posterior á publicación
do informe da OCDE que os datos incluídos en infórmelle son de 2013 "cuxos
orzamentos eran restritivos". Engade que o gasto se estabilizou" en
2014 "cando subiu un 0,1% máis respecto ao ano anterior". Ese ano, a
partida do ministerio (que representa aproximadamente o 15% do total) subiu un
9,9% até 1.947 millóns de euros, segundo os datos facilitados. Como aparece
reflectido máis arriba, en 2015 o gasto educativo español foi de 46.000
millóns, segundo os datos provisionais publicados polo Ministerio de Educación.
En 2009, cando ese gasto empezou a caer por primeira vez en 30 anos en España,
ascendía a 53.375 millóns de euros, segundo a propia estatística do ministerio.
O país que máis fondos dedica ao gasto educativo por alumno,
Luxemburgo, triplica o investido por España en primaria e cuadriplica a
cantidade por estudante da educación terciaria (FP superior e Universidade).
Francia, Reino Unido, Estados Unidos ou Finlandia tamén invisten máis diñeiro.
E mesmo o fan outros países que tamén foron fortemente golpeados pola crise,
como Italia ou Portugal.
35 anos de profesor para chegar ao tope salarial
O último informe educativo da OCDE —que
analiza estruturas, finanzas e desempeño dos sistemas educativos— fai ademais
unha revisión dos soldos dos profesores, con datos que evidencian o
anquilosamiento da carreira profesional entre os docentes españois, que son, xunto a
Portugal e Grecia, aos que máis se lles baixou o soldo durante a crise
(2010-2014). tal como
reflicte un dos gráficos do informe, referido a Educación Secundaria. Os
profesores españois dos centros públicos están entre os que máis cobran cando
empezan a traballar pero o seu soldo se
estanca conforme avanzan na súa carreira e termina por baixo da media cando se
xubilan.
Os profesores españois estarían ao empezar no grupo dos mellor pagos
só despois de Luxemburgo, Suíza, Alemaña e Dinamarca e unha ducia de postos por
diante da media da OCDE. O seu soldo mellorará apenas un 10% nos seguintes 15
anos e tardan unha media de 35 anos en chegar ao seu tope salarial.
Segundo os datos recompilados pola OCDE, un profesor da rede pública
de secundaria, por exemplo, ten un salario inicial de 40.498 dólares
estadounidenses. Iso equivale a uns 36.000 euros co cambio actual (un euro
equivale a 1.25 dólares), aínda que a conversión non é exacta posto que os
datos comparados corresponden aos anos 2013 e 2014 e ademais están axustados en
función do poder adquisitivo de cada país.
Ao final da súa carreira, ese profesor percibe 57.278 dólares, unha
cantidade similar á media da OCDE e por detrás de 17 países, entre os que están
Estados Unidos, México, Inglaterra, Canadá Francia ou Portugal. No caso da
educación infantil e primaria, onde os salarios son máis baixos de media en
todos os países que en etapas superiores, a situación é similar á indicada en
primaria.
O debate da carreira docente
“Para asegurar unha forza docente ben cualificada, débense facer
esforzos non só para recrutar e seleccionar, senón tamén para reter aos
profesores máis competentes”, aconsella a OCDE no seu informe.
A evolución da carreira docente era un dos puntos expostos no Libro
Branco da Función Docente, encargado polo Ministerio de Educación do PP ao
profesor José Antonio Mariña e publicado o pasado decembro. O resto de
partidos tamén presentaron propostas sobre a selección e formación do
profesorado. Nove meses despois das primeiras eleccións xerais e co Goberno
aínda en funcións, non se avanzou substancialmente nese debate.