A Guillén, con 9 anos, detectáronlle linfoma de Burkitt e todo indicaba que
perdería o curso pero o seu mestre ideou un proxecto, premiado polo Ministerio
de Educación: toda a clase exerceu de docente.
Guillén non só se curou senón que pasou de curso e, ademais, todos os seus
compañeiros subiron nota despois de ser os profesores do seu compañeiro.
El mundo
Aos pais dixéronlles: "Guillén ten un tipo de cancro
chamado linfoma de Burkitt"
Á dirección do colexio Minte explicóuselle: "O noso fillo non vai
poder ir a clase este curso".
Aos alumnos de 4º de Primaria contáronlles: "O voso compañeiro está
enfermo".
E ao único que lle falaron claro -de socato, sen medias tintas, de home a
home, mírame á cara- foi ao neno: "A ver, Guillén, tes un bicho na tripa,
operámosche e quitámosche o bicho, pero o bicho deixou uns ovos por aí dentro.
Ti tranquilo. Con este medicamento ímoschos a quitar".
Un crío de nove anos.
Un bicho na tripa.
Uns ovos.
E un medicamento como unha superarma de o Space
Invaders contra os malos. Cando comezou aquel curso de 2014, Guillén
xa levaba dúas sesións de quimioterapia.
"Ouves linfoma, ouves cancro, pensas en canto che queda estar con
el", sentenza Yolanda Obón, a nai. "Explicáronnos que
había un 80% de posibilidades de supervivencia. O meu marido e eu eramos un mar
de bágoas igualmente. O meu marido dicía: 'Desta saímos'. Fisicamente a
deterioración de Guillén foi en picado. A quimio lle llagaba todo o sistema
dixestivo. Non podía nin tragar a saliva".
O de menos era que Guillén perdese aquel curso. O de máis era que perdese a
vida. Entón houbo un profesor que
dixo que non. Que o neno non ía perder nin unha cousa nin a outra.
"Ao principio, cando o souberon, os seus compañeiros tiráronse
chorando no recreo dous ou tres semanas", lembra Javier Mur,
naquel momento o seu titor. "Todos estaban moi tocados e moi tristes. Ves
a nenos de nove anos así e buf... Pois ben, pasamos dese panorama a unha
situación totalmente ilusionante: iamos preparar cousas para que Guillén
volvese, si. Darlle a volta a aquela mensaxe inicial cambiouno todo. Decidimos
que todos os nenos da clase ían ser os profesores de Guillén".
Cando na túa vida crúzasche cun profesor así, cando todos conspiran para
que regreses unha semana tras outra, prodúcense pequenas revolucións grandes
que convén contar: Guillén está totalmente curado. O neno enfermo
aprobou aquel curso. Nun insólito desenlace, todos os alumnos daquel 4º de
Primaria melloraron os seus resultados académicos.
E o de catro subiu a seis. E o do aprobado raspado subiu ao notable. E hai
cousas que son imposibles de puntuar -xa o sabemos-, pero aquí dámoslles
dúas páxinas a aquel profesor e aos seus alumnos sobresalientes.
As probas
Aquela iniciativa de veintitantos tolos marabillosos chámase Proxecto
Guillén, tivo lugar fai un par de cursos no Colexio Minte de Monzón (Huesca)
e ao docente valeulle o Premio Francisco Giner dos Ríos á Mellora da
Calidade Educativa que entregan o Ministerio de Educación e a
Fundación BBVA. Porque en España hai 1.400 novos casos de cancro
infantil cada ano e -máis aló da atención domiciliaria: un docente que
acode á túa casa- non hai nada para eles. Ou mellor: non había.
Pero volvamos a aquel momento.
Hai semanas que Guillén quéixase de dores na tripa. Sempre á hora para
comer. O día en que vai representar a actuación escolar de final de curso, o
neno non sae ao escenario a bailar. Está nunha escaleira chorando. As dores
non son teatro.
Fanlle probas. Atopan unha mancha ampla no abdome. Os pais foron a recoller
o resultado das probas. Estamos a primeiros de xullo de 2014. Aos pais dinlles:
"Guillén ten un tipo de cancro chamado linfoma de Burkitt".
E alí, na salita da doutora, ábrese o chan que hai baixo os pés de dúas
persoas adultas. E os traga.
Días de oncoloxía
Fala Yolanda, a nai: "O xefe de cirurxía animounos: 'Si eu tivese que
elixir un cancro para o meu fillo sería este'. Ben. Pero ti vives arrepiada
igualmente, pensando en que existe a posibilidade do outro 20% (...). Foron
seis sesións de quimioterapia. Unha cada mes. Ao acabar aguantaba dous ou tres
días ben, pero logo empezaba con 38º de febre e tiñamos que levalo a unha
habitación do hospital para que o ingresasen 10 días en illamento. Esa foi a
rutina durante aquel 4º curso escolar. Guillén cunha deterioración física en
picado. O drama que foi para el que lle rapásemos a súa melena. Os días en
Oncoloxía Infantil. As señoras da limpeza xogando ás cartas con el. Os
voluntarios que ían verlles. O crío animado e subíndose ao carro do gotero e
facendo carreiras polo corredor. Lembro o día en que morreu un neno en xullo.
Esa sensación que se che queda nada máis espertarse: 'A morte pasou de longo
por esta habitación'".
Fala Javier, o mestre: "Cando me decatei de que tiña cancro, estiven a
falar co claustro. Díxenlles aos meus compañeiros que tiñamos que facer algo
para que o neno se senti un máis na aula. Busquei e busquei e non vin ningunha
metodoloxía para estas situacións. Tiña que ser algo motivante, que implicase a
todos. E que mantivese enganchado ao neno enfermo. Así que decidimos que os
nenos serían os profesores de Guillén. Que estarían pendentes de ensinarlle e
de corrixirlle. De facelo xuntos. E funcionou... A clave é que, por moito que
eu queira, non podo empatizar cun neno como o fan eles".
O que fixeron eles
Moitos durmían aínda con peluches, algúns non sabían atarse os cordóns,
ningún alcanzaba o estante máis alto da cociña. E fixérono eles.
A clase enteira. Catro
grupos de traballo entre nenos de nove anos. Repartidos noutras tantas materias
-Lingua, Matemáticas, Inglés e Coñecemento do Medio-. Elaborando material
didáctico atractivo. Expóndolle exercicios de ida e volta ao compañeiro
ausente. Javier: "Cada 15 días eu quería algo para Guillén".
E así empezaron a chegar a casa do crío murais sobre o reino animal e sobre
os pronombres posesivos. E así se
fixo un blog a través do que intercambiaban vídeos e textos. E Adrián e o seu
grupo graváronse explicando os invertebrados. E Abdel e compañía contáronlle a
acentuación. E Guillén contestaba gravándose á súa vez. E até apareceron todos
disfrazados estreando para el unha obra de zombies no colexio ou unha pelexa de
robots no patio.
-Como foi para o teu fillo todo aquilo? -preguntámoslle á nai.
-Para el foi a vida. Foi unha forma de manter o seu ánimo, de sentirse querido
no seu grupo de iguais. Eses que se preocupan por ti. El sorría ao velos
sorrir.
-Como foi para a clase todo aquilo? -preguntámoslle ao mestre.
-A clase mostrouse máis responsable coa súa aprendizaxe. Todos se
esforzaron unha chea para asimilar coñecementos e así poder explicarllos a
Guillén. Pasou algo novo e estraño: eu se cadra ausentábame a gravar un
curto para Guillén e os nenos seguían traballando sós, en silencio, sen que
ninguén lles vixiase... Todos melloraron os seus resultados.
10 quilos menos
Javier inventou todo. Javier inventou o dos mércores de tomas falsas: esa
tarde á semana na que ía visitar a Guillén e lle puña fallos dos vídeos dos seus
compañeiros. Cinco veces, 10, 20... "E nos tronchábamos de risa".
Tamén se inventou o de sacar aos alumnos ao parque de Joaquín
Saúdas a recibir a clase. Para que Guillén -que tiña as defensas
baixas e non debía estar nun espazo pechado polo risco de virus- puidese estar
cos seus compañeiros cando estaba algo mellor.
Aquel día en que o neno regresou por fin á aula en Semana Santa, pesaba 10
quilos menos, viña visiblemente demacrado e non paraba de dar as grazas.
Guillén está hoxe curado, ten revisións cada dous meses, vai a clases
de hip-hop e canta xotas. En Monzón todos coñecen a incrible
historia dunha clase onde houbo veintitantos profesores de nove anos. El
cóntacho en dúas liñas e mellor: "Como eu non podía ir a clase, a
clase veu a min".
"Cunha situación así, outro profesor non idearía isto", apunta a
súa nai. "Isto só se lle pode ocorrer a un namorado da súa profesión como
é Javier. Os nenos son plastilina. Si caen en mans de alguén que mereza a pena
poden cambiar o mundo".
(...)
En setembro de 2015, Guillén deixou o Colexio Minte e entrou no Monzón III
e Javier abandonou o pobo para dar clases en Pontevedra. Como pasa
en moitos western, a historia terminaba ben e os bos
separábanse ao final da película.
Aínda se seguen vendo. Cada vez que o mestre regresa a Monzón, vaise un
intre a ver ao mozo. Un tipo de 30 anos e un crío de 11. Danlle ao botón
do rewind e ao botón do play.
Yolanda soborda felicidade polo catro custados. E emociónase falando desta
parella: "Guillén aínda non se dá conta pero, cando sexa adulto, e lle pregunten por alguén que lle cambiou a vida, por esa persoa verdadeiramente
importante cando foi neno, el dirá que esa persoa se chamaba Javier. E que foi
o seu mestre".