Rincón de la psicología
Cando os nenos se portan mal, se lles castiga. Así se fai no fogar e así se
fai nos colexios. Así se fixo desde sempre e así se segue facendo. Con todo, si
queremos que as cousas cambien, si queremos que a sociedade mellore, quizá
deberiamos cambiar a nosa forma de educar. E iso é precisamente o que se propuxo a escola primaria estadounidense
“Robert W. Coleman”, os seus mestres non castigan aos nenos senón que lles
propoñen algo diametralmente diferente: meditar. O centro educativo, que se atopa en Baltimore, creou unha “Sala Mindful”,
onde acoden todos os nenos, tamén aqueles que tiveron comportamentos
disruptivos. Unha vez alí, no canto de reprenderlles, anímaselles a respirar e
meditar, a reencontrar a calma, tranquilizarse e reflexionar sobre o
ocorrido.
Este proxecto foi creado en conxunto con “Holistic
Life Foundation”, unha
fundación que pasou máis dunha década ofrecendo programas extraescolares
holísticos para os nenos. De feito, o seu director afirma que aínda que pode
parecer imposible que os nenos senten a meditar en silencio, fano sen
dificultades.
Por outra banda, o director do colexio afirma que desde que puxeron en
marcha este proxecto, os estudantes melloraron moito o seu comportamento e xa
non foi necesario recorrer aos castigos ou ás suspensións escolares.
Os incribles beneficios da meditación mindfulness para os nenos
A meditación mindfulness existe desde fai miles de anos, aínda que só
agora o mundo occidental está redescubriendo os seus beneficios. De feito, está
técnica xa se introduciu en moitas terapias psicolóxicas e aos poucos tamén vai
gañando terreo na educación.
Comprobouse que este tipo de meditación mellora a atención, polo que é
ideal para os nenos con déficit de atención e hiperactividade. Tamén reduce a
tensión, fomenta a empatía e potencia o autocontrol emocional, polo que se
recomenda nos nenos que sofren un trastorno oposicionista desafiante ou que mostran condutas agresivas.
Isto débese a que a meditación mindfulness provoca cambios a nivel
cerebral, sobre todo nas rexións vinculadas coa atención, o procesamiento da
información sensorial, o pensamento e a toma de decisións.
Nun estudo realizado na Universidade de Harvard apreciouse que estas áreas
da cortiza cerebral mostran un engrosamiento cando se practica a meditación
mindfulness, o cal se adoita alcanzar de maneira natural só co paso dos anos.
Isto significa que algunhas zonas do cerebro desenvólvense máis rápido cando se
medita, polo que é unha ferramenta moi poderosa para estimular a maduración
cerebral nos nenos.
Por outra banda, un metaanálisis realizado por psicólogos da Universidade
de Chicago que incluíu os datos de 270.034 nenos de 213 escolas nas que puxeran
en marcha programas de meditación mindfulness, chegou á conclusión de que esta
técnica non só melloraba as súas habilidades sociais e emocionais senón tamén a
súa desempeño académico, nunha media de 11 puntos.
Estes resultados non son casuais. De feito, comprobouse que a meditación
mindfulness tamén incrementa a densidade de materia gris no hipocampo, unha
zona estreitamente vinculada coa memoria e a aprendizaxe. Por tanto, non é
estraño que os nenos que aprenden a meditar tamén melloren a súa aprendizaxe.
Meditación midnfulness: O antídoto para a tensión que xera a vida moderna
A meditación mindfulness non é simplemente unha técnica, non implica sentar
aos nenos a meditar durante un intre e despois esquecerse do asunto, implica
asumir un estilo de vida diferente e comprender que os nenos necesitan ser felices, non ser os
mellores, que necesitan
xogar e ter un ritmo de vida máis relaxado, no canto de sentirse presionados
constantemente por obter boas cualificacións. Por iso, a meditación pode
converterse nunha especie de antídoto contra moitos dos problemas modernos. Os
pais e mestres poden usala para:
- Ensinarlles a manterse acougados, no canto de perder o control
- Ensinarlles a estar plenamente presentes, no canto de ter a mente noutra parte
- Ensinarlles a gozar das pequenas cousas, no canto de apostar unicamente
pola tecnoloxía
- Ensinarlles a ser empáticos e compasivos, no canto de distantes e
egoístas
- Ensinarlles a mirar dentro de si, para que sexan máis conscientes e
responsables, no canto de deixar que miren continuamente cara a fóra en busca
de culpables
- Ensinarlles a baixar o ritmo cada vez que sexa necesario, no canto de
empuxarlles a perseguir o "éxito"
3 exercicios para desenvolver unha actitude mindfulness nos nenos
Para desenvolver unha actitude mindfulness nos nenos, é importante que os
adultos sexan pacientes e perseverantes. Cando se trata de nenos pequenos, de 4
ou 5 anos, tan só 5 minutos ao día de "meditación" serán suficientes.
Cando sexan maiores podedes dedicarlle a esta actividade uns 15 minutos ao día.
Recoméndase pola en práctica sempre á mesma hora, polo menos tres días á
semana e nun lugar tranquilo, onde non vos interrompan. A idea é propor a
actividade baixo unha perspectiva interesante e divertida. Tamén é importante
pedirlle ao neno que conte as súas sensacións ao terminar o exercicio.
Obviamente, é fundamental non xulgarlle porque todas as experiencias son
válidas. De feito, é normal que algúns días estea máis disperso e
desconcentrado que outros, non se lle debe criticar nin reprender.
1. Técnica "Os Astronautas"
O obxectivo desta técnica é que os nenos aprendan a concentrarse no momento
presente, con todos os seus sentidos. Para logralo, diraslle que ides xogar a
ser astronautas que visitan outros planetas. El será o terrícola e ti o
extraterrestre.A continuación, dálle unha froita e pídelle que a experimente
con todos os sentidos, coma se nunca a viu. É importante que non se lle escapen
os detalles porque a súa misión intergaláctica consiste en describirlle esa
froita a un extraterrestre que non sabe que é e quere replicala no seu
planeta.
2. Técnica "Parte Meteorolóxico"
Neste caso, o obxectivo é potenciar a conciencia emocional do neno, facendo
que gañe en introspección. Só tedes que sentarvos e pechar os ollos, para
descubrir como sentides nese momento. Ao principio podes axudarlle
preguntándolle "Que tempo está a facer alí dentro?" Si sente
relaxado e tranquilo pode dicir que brilla o sol, si está preocupado pode
indicar que hai nubes e si sente moi tenso, que está a piques de caer un
ballón.
A idea é que observe o "tempo" que fai no seu interior, desde
unha postura desapegada. Aproveita para explicarlle que os estados de ánimo
cambian como o tempo e que non ten sentido aferrarse a eles. Debe aprender a
observar, comprendelos e deixalos pasar. Verás que a medida que practicades, o
neno irá engadindo máis detalles ao seu "tempo" interior, o cal é
sinónimo de que está a ampliar a súa conciencia emocional.
3. Técnica "Como unha Ra"
O obxectivo desta técnica é lograr que o neno aprenda a respirar
profundamente e comece a dar os primeiros pasos na meditación mindfulnes. Podes
empezar explicándolle que imitaredes á ra, un animal que pode dar grandes
saltos pero tamén pode quedar moi quieta, observando o que sucede á súa ao
redor, sen reaccionar de inmediato.
Pídelle que respire como a ra, tomando lentamente o aire polo nariz mentres
infla a barriga e soltándoo moi suavemente pola boca, mentres se desinfla. Así
sentados, a ra non se deixa arrastrar polos miles de ideas que cruzan pola súa
mente senón que se concentra no movemento da súa barriga mentres respira. Desta
forma ensínaslle autocontrol e, de paso, axúdaslle a respirar adecuadamente, non
de forma entrecortada, como adoitamos facer.