A falta de medios e de formación de profesores lastran a adaptación, que
depende da vontade dos mestres
Sara Carreira :: La Voz de Galicia
.
As aulas galegas son un reflexo da sociedade, e por iso o 3,6 % dos estudantes
non universitarios de Galicia son nenos con necesidades educativas especiais
(NEE), un total de 12.775 no curso 2014/2015. Son menores que requiren apoio
extra, e as razóns son tan variadas como un poida imaxinar: físicas,
intelectuais, conductuales ou sociais. Só uns poucos, 1.243, acoden a centros
especiais, o que supón un fito en España: 9 de cada 10 estudantes con NEE está
escolarizado co resto dos nenos da súa contorna.
A Consellería de Educación contabiliza 3.300 profesionais para atender
a estes case trece mil nenos nas clases ordinarias, unha cifra que toda a
comunidade educativa considera claramente insuficiente. De feito, para a maior
parte dos colectivos, os recortes sufridos coa crise fan perigar a auténtica
integración dos alumnos con NEE, que só poden converterse nun alumno máis, sen
alterar o funcionamento da clase, co apoio que requiren, non menos.
Hai moitos exemplos das carencias de profesionais. Por exemplo, o IES María
Casares, en Oleiros, é unha liña 4 (catro aulas por curso) así que ten uns 450 alumnos en ESO.
Que profesorado de apoio ten? Un especialista e medio. José Antonio Martínez é
o especialista enteiro, e o medio é unha
compañeira que compaxina na xornada a María Casares con outro centro. «O noso
caso non é único -explica Martínez- e centrámonos nos alumnos de primeiro e
segundo, porque unha boa adaptación ao centro é fundamental». No colexio teñen
uns 40 estudantes con problemas, ademais doutros tantos con contornas sociais
complicados. «Eu céntrome nos de primeiro, porque teño a xornada completa, e a
miña compañeira nos de segundo. A partir dese curso só podemos atender os casos
máis graves».
Non en tódolos centros é así, está claro. No IES Fontem Albei, de A Fonsagrada, hai cinco alumnos con NEE, e Patricia, a
pedagoga terapeuta (son coñecidos como PT) aténdeos sen problemas. Está con
eles polo menos unha hora ao día nunha clase, e á vez apóialles nas súas aulas,
onde os nenos están ben integrados.
A aula debe adaptarse
E que significa estar perfectamente integrados? Para Fernando Lacaci,
vicepresidente de Anpas Galegas, supón que «cando alguén
diferente chega á clase, a aula cambia». É a maneira de que haxa verdadeira adaptación, e iso implica sempre
máis persoal: «As veces un neno necesita unha hora de PT,
pero outro necesita unha PT e un coidador sempre».
Non chega só con que o profesor de apoio estea co alumno senón que require
que o titor teña uns mínimos coñecementos. Verónica Santiso, directora de
Asperga, que é a Asociación de Asperger de Galicia (un trastorno do espectro
autista) sinala cales son os principais problemas na atención dos menores:
«Moitas veces o que establece o departamento de orientación non se cumpre, son
varios os factores que inflúen, desde o cociente de alumnos á formación do
profesor, ou a súa falta de implicación ou do centro». Desde Asperga detectan
que moitas veces no colexio ou instituto non gusta a axuda externa, hai certa
reserva a que un especialista alleo ao sistema oficial axude, aínda que tamén
recoñece que se deron moitos pasos, xa non con respecto a fai quince anos,
senón de cinco anos para aquí». Por suposto, o outro gran problema que ven é a
falta de recursos: «Non só necesítanse máis PT ou AL [especialistas en audición
e linguaxe] senón tamén outros profesionais, desde terapeutas ocupacionais a
mediadores de comunicación ou integradores sociais».
A outra cuestión que sempre vai unida ao tratamento dos alumnos con NEE é a diferenza colexio público-privado. En Asperga non creen que exista, máis aló
de que a escola pública debe aceptar o convenio que ten a asociación coa Xunta,
pero unha cousa é escoitar ao especialista e outra facer o que lle aconsella.
«Dependemos moito do profesor», repite Santiso.
En canto a ese mito de que nos colexios concertados non hai nenos con NEE,
María José Mansilla, presidenta da súa federación de Anpas (Congapa) lembra que
os dous colexios de Galicia que teñen máis estudantes con apoio son dous de
Escolas Católicas: Grande Obra de Atocha e Fundación Santa Margarida, ambos na
Coruña. E iso que son o 21 % dos centros e teñen ao 28 % dos alumnos. Ademais,
destaca Mansilla que «nos convenios coa Xunta os PT, AL, orientadores e
coidadores non se consideran a maiores do resto do profesorado», e non toda a
adquisición do material ten subvención.