A comida lixo está no seu día a
día e pode danar as súas conexións cerebrais.
El país
Padecen sobrepeso ou obesidade —cun índice de masa coporal (IMC) igual ou superior a 25,
segundo a OMS— e con todo vénse en forma e saudables. Non é aínda unha
enfermidade recoñecida (aínda) nos manuais diagnósticos, pero os expertos xa a
identifican e puxéronlle nome: megarexia.
"Nos 90, cando xurdiu o
concepto de vigorexia —adicción ao deporte e ao uso de esteroides—, a megarexia
estaba considerada como un dos seus sinónimos. Con todo, a comezos do século
XXI o vocábulo resucitou, aínda que esta vez para designar a aqueles que
se autoperciben cun peso saudable aínda
presentando obesidade", explica o Dr. Néstor Benítez Brito,
dietista-nutricionista da Academia Española de Nutrición e Dietética.
A preocupación, de feito, crece
ao ritmo do uso da palabra: "Se 500 millóns de persoas padecen obesidade
en todo o mundo, é moi probable que unha porcentaxe deles sexan
megaréxicos non diagnosticados", sentenza Emilia Isabel
Trull Chambo, directora do Centro TITCA e membro do Consello Xeral de
Dietistas-Nutricionistas.
Pero, como é posible que alguén
non sexa consciente dun problema de sobrepeso?
Confundir a obesidade con
volume muscular
Mentres noutras afeccións
relacionadas coa alimentación —como a anorexia— os casos en mulleres superan con fartura aos de homes, os
expertos apuntan a que a megarexia parece afectar máis aos homes. A
causa, en opinión de Pilar Conde, psicóloga e directora técnica da Clínicas
Origen, está na "asociación que se fai entre o volume corporal e
calidades como forza e vitalidade". Valores asociados á masculinidade e,
con todo, moi afastados dos hábitos reais de quen ignoran a súa obesidade: vida
sedentaria e mala alimentación.
"Dáse moitas veces en
persoas que foron delgadas e non son capaces de asumir o seu novo
aspecto, xa que suprimen as percepcións visuais e táctiles relacionadas co
aumento de volume do seu corpo e inhiben as conexións cerebrais que permiten
aceptar a súa figura", explica Trull Chambo.
Do mesmo xeito que noutros
trastornos alimenticios, quen sofren megarexia ou fatorexia (como
se coñece en inglés) evitan mirarse en espellos de corpo enteiro ou
fotografarse, maldín as básculas e descoñecen o seu peso exacto. Tamén usan
pezas folgadas para poder dicir o ancho que lles está o pantalón ou pensan que
todos esaxeran cando sinalan un problema de obesidade. De feito, "presentan
condutas disruptivas e hostís coa súa contorna máis próxima, se lles sinalas a
súa situación", segundo explica o doutor Ignacio Basurte, responsable
da Unidade de Trastornos de Conduta Alimentaria do Hospital Gregorio Marañón.
Esta distorsión na percepción da
imaxe, tamén "pode esconder para estas persoas un problema de negación
ao non ser conscientes —ou non querer ver— que o seu peso é un factor
de risco para a súa esperanza e calidade de vida", explica a doutora
Conde. Por ese motivo, non toman medidas respecto diso, comen de forma
compulsiva e consumen comida lixo ou calorías baleiras, como bollería
industrial ou patacas fritas.
"A comida lixo danou o
seu cerebro"
E, como chegan a esa situación?
Segundo Trull Chambo pode deberse a "unha malnutrición por exceso
de alimentos lixo, que acaba danando as conexións do cerebro". A
relación entre a mala alimentación e as funcións cerebrais ten xa unha ampla evidencia científica. Unha investigación lonxitudinal
da Universidade Nacional de Australia, publicada en BMC Medicine, atopou que as
persoas que consumían comida lixo presentaban un menor tamaño do hipocampo, a zona relacionada coa
aprendizaxe, a memoria e a saúde mental.
Tamén un estudo sobre mulleres da
Brigham and Women's Hospital, publicado en Annals of Neurology e referenciado pola Universidade
de Harvard, concluíu que as graxas saturadas, como as da carne vermella ou a manteiga,
afectan á capacidade de pensamento e á memoria. E un estudo sobre ratas da
Universidade de New South Wales, Australia, observou que os danos provocados no cerebro dos suxeitos non eran
reversibles.
A isto hai que sumar a lista de
enfermidades relacionadas coa obesidade das que alerta a Organización Mundial
da Saúde (OMS), como
problemas cardiovasculares, diabetes, trastornos do aparello locomotor e algúns
cancros.
Axuda psicolóxica e familiar
para remitir os síntomas
O primeiro paso, como en calquera
destas patoloxías, é aceptar o problema. É moi importante tomar conciencia da
imaxe corporal e percibir unha psicoeducación para discernir entre o que é
saudable e o que non para empezar a construír rutinas adecuadas:
"Aprender a controlar a ansiedade, os pensamentos irracionais e técnicas
de prevención ante unha posible recaída", indica Conde. Doutra banda, a
experta aconsella que os pais fomenten hábitos adecuados de alimentación e de
estilo deportivo a modo de prevención.
Trull Chambo sinala que,
"aínda que son difíciles de diagnosticar, é necesario recibir axuda e
apoio —tanto da contorna familiar como dun psicólogo experto neste tipo de
trastornos— que poida redirixir a forma de pensar e cambiar os hábitos de
vida": comezar unha dieta, facer exercicio e aprender
a ter hábitos saudables baixo as pautas dun dietista-nutricionista.