Isto é o que pasa cos
nenos de "altas capacidades" cando crecen, e non todo é tan belo como
o imaxinas.
Pedro García Campos :: Vice
Despois de falar con
catro superdotados a idea que máis se repite é: "Eramos nenos diferentes,
e como diferentes tocounos adaptarnos aos demais para non sentirnos
marxinados". E aínda así sentíronse raros ou desprazados durante a súa
infancia. Non en casa senón na escola, onde se aburrían. Logo, de adultos, o
noso catro protagonistas entenderon que non había tal problema na diferenza, só
que non descubriran en que consistía esta. Ninguén llo explicou.
Son intelixentes e
listos, moito máis que a media, e conseguiron desenvolver unha carreira
profesional. Pero tamén tardaron tempo en canalizar o seu talento e axustalo ás
súas verdadeiras aspiracións. O sistema educativo fallou en case tódolos casos
e obrigábaos a repetir patróns. "Aburríame, e se me aburría era pola
incapacidade para encaixar as rutinas", di Lea. E fala á mantenta da forma
de aprender en clase, cando un xa coñece todo o que lle está contando o
profesor. Aí créase unha sensación de frustración, que logo é extrapolable
a outras situacións ou momentos vitais.
Atopámonos con catro
adultos que foron diagnosticados (é o termo que se utiliza) como superdotados.
Repasamos con eles as súas experiencias e falamos sobre educación, infancia,
empatía, relacións sentimentais, fracaso, capacidade de adaptación, felicidade
e depresión.
En definitiva, sobre vidas de persoas que, como nos di Antonio,
non se consideran Superman, senón Clark Kent.
Lea Vélez, 47 anos.
Guionista e escritora
VICE: Como
descubriches que eras superdotada?
Lea Vélez: A partir de que os meus fillos foron diagnosticados, que é un termo feísimo. Así o din, a primeira vez que o escoitei pensei: "E é unha enfermidade ou que?" E, aínda que non o é, si é un hándicap en moitos sentidos. Cando ía á escola era a clásica nena que lía unha cousa e me quedaba. E iso parecíame o normal. Non entendía por que o colexio era tan aburrido. Pasei unha infancia moi boa en casa, pero a escola era unha burbulla do horror. Eu descubrinme a base de observar aos meus fillos e ver que eran igual que eu. Pero eles si foron diagnosticados. O meu fillo maior, de 7 anos, falaba moi temperán e preguntaba cousas de ciencia moi avanzadas. Vin unha dinámica moi parecida á miña. Fíxenme as probas e si era.
Lea Vélez: A partir de que os meus fillos foron diagnosticados, que é un termo feísimo. Así o din, a primeira vez que o escoitei pensei: "E é unha enfermidade ou que?" E, aínda que non o é, si é un hándicap en moitos sentidos. Cando ía á escola era a clásica nena que lía unha cousa e me quedaba. E iso parecíame o normal. Non entendía por que o colexio era tan aburrido. Pasei unha infancia moi boa en casa, pero a escola era unha burbulla do horror. Eu descubrinme a base de observar aos meus fillos e ver que eran igual que eu. Pero eles si foron diagnosticados. O meu fillo maior, de 7 anos, falaba moi temperán e preguntaba cousas de ciencia moi avanzadas. Vin unha dinámica moi parecida á miña. Fíxenme as probas e si era.
Fálanos da
túa carreira profesional.
Fun de boas notas, e comigo o mantra dos profesores era o de "se te esforzas podes facelo mellor". E non o fixen. Non me foi nada mal. Pero é que eu tiña na miña casa un ambiente literario moi rico e iso é moi importante. Como era moi vaga, fixen xornalismo (risas), para evitar o latín, as matemáticas, as ciencias... e porque tiña que ver coa escritura. Como estaba despistada e non me vía buscando noticias polas rúas, apunteime á ECAM na especialidade de guión. E empecei a traballar moito en series de televisión, ata que abrín a vía da literatura.
Fun de boas notas, e comigo o mantra dos profesores era o de "se te esforzas podes facelo mellor". E non o fixen. Non me foi nada mal. Pero é que eu tiña na miña casa un ambiente literario moi rico e iso é moi importante. Como era moi vaga, fixen xornalismo (risas), para evitar o latín, as matemáticas, as ciencias... e porque tiña que ver coa escritura. Como estaba despistada e non me vía buscando noticias polas rúas, apunteime á ECAM na especialidade de guión. E empecei a traballar moito en series de televisión, ata que abrín a vía da literatura.
Como acepta un que é
diferente?
É unha longa evolución, porque si es diferente á media. Non te sentes mellor, nin por encima, nin máis listo. Ao contrario, sénteste distinto, raro, fóra da órbita e non sabes por que. É como o conto de O Patiño Feo, a infancia amarga non cha quita ninguén. Cando un psicólogo faiche unhas probas e diche por que es diferente axuda moito. Tamén sente un certo rexeitamento por parte da 'tribo', que percibe que es distinto, que tes outra maneira de mirar ou reflexionar e pódense crear dinámicas de inimizade na escola. E poucos profesores teñen a percepción de detectar a un neno con esa faísca. Eu tiven unha que me protexeu moitísimo, porque tiña moi claro quen era eu. O normal é que ninguén o detecte e non entendes esa situación cando es neno.
É unha longa evolución, porque si es diferente á media. Non te sentes mellor, nin por encima, nin máis listo. Ao contrario, sénteste distinto, raro, fóra da órbita e non sabes por que. É como o conto de O Patiño Feo, a infancia amarga non cha quita ninguén. Cando un psicólogo faiche unhas probas e diche por que es diferente axuda moito. Tamén sente un certo rexeitamento por parte da 'tribo', que percibe que es distinto, que tes outra maneira de mirar ou reflexionar e pódense crear dinámicas de inimizade na escola. E poucos profesores teñen a percepción de detectar a un neno con esa faísca. Eu tiven unha que me protexeu moitísimo, porque tiña moi claro quen era eu. O normal é que ninguén o detecte e non entendes esa situación cando es neno.
E é verdade que é máis
fácil de empatizar entre superdotados á hora das relacións sentimentais?
O pai dos meus fillos, que faleceu fai tres anos, era máis superdotado que eu. Os iguais recoñécense na maneira de mirar, o sentido do humor, a ironía. Hai moita xente que ten alta capacidades e non o sabe, pero hai certos patróns. Nas parellas vese, empatizas con xente que conecta contigo; ademais de listo, ten que ter algo que che conecta coa mirada. No caso do meu marido, todos os seus amigos dicíanlle o intelixente que era, e eu tiven que ter un adestramento para atrapalo. Tivo unha infancia igual de miserable que a de tódolos demais. Era inglés e no sistema educativo alí había dúas liñas: os listos e os revoltosos, vagos, etcétera. El estaba na segunda, e aínda así foi o primeiro premio de matemáticas e francés de todo o colexio.
O pai dos meus fillos, que faleceu fai tres anos, era máis superdotado que eu. Os iguais recoñécense na maneira de mirar, o sentido do humor, a ironía. Hai moita xente que ten alta capacidades e non o sabe, pero hai certos patróns. Nas parellas vese, empatizas con xente que conecta contigo; ademais de listo, ten que ter algo que che conecta coa mirada. No caso do meu marido, todos os seus amigos dicíanlle o intelixente que era, e eu tiven que ter un adestramento para atrapalo. Tivo unha infancia igual de miserable que a de tódolos demais. Era inglés e no sistema educativo alí había dúas liñas: os listos e os revoltosos, vagos, etcétera. El estaba na segunda, e aínda así foi o primeiro premio de matemáticas e francés de todo o colexio.
E como defines nunha
frase que significa ser un superdotado.
É unha arma de dobre fío. É marabilloso poder ver o mundo así e tamén perigoso, como camiñar ao bordo dun abismo.
É unha arma de dobre fío. É marabilloso poder ver o mundo así e tamén perigoso, como camiñar ao bordo dun abismo.
Pilar Novo, 45 anos.
Profesora de secundaria
VICE: Ola Pilar, como
e cando descubriches as túas altas capacidades?
Pilar Novo: Fai só tres anos.
Tiña 42. Foi grazas ao meu fillo, que aos 12 anos tiña unha situación difícil
no colexio. Pasamos un pequeno calvario. Cando sucede, ao principio non sabes
por que é. O meu fillo era moi razoable pero se cadra contestaba diferente e
pensaba diferente. Claro, un adulto non se dá conta, pero os nenos veno diferente
e no colexio sufría moito. Ata que con 12 anos leveille a a Asociación Española de Superdotados e con Talento (AEST). Ao chegar conteille o caso á súa
presidenta e ao terminar de falar díxome que eu era superdotada, que me fixese
as probas xunto co meu fillo.
Fixémonolas/Fixémosnolas e os resultados foi que
os dous tiñamos Altas Capacidades.
Como foi levar unha
vida sen saber que eras superdotada? Nunca o sospeitaches?
Eu de pequena era moi boa e sempre me tentaba adaptar. Era moi penosa e tentaba non facer cousas diferentes aos meus compañeiros e amigas, que me querían moito. Supoño que ao ser tan razoable e tan responsable, máis do normal, ninguén se deu conta. Tamén lembro que pensaba dos meus compañeiros: "Pero como non se dan conta disto" ou "como non fan isto ou o outro"... pero me afíxen. Logo tiven un accidente moi grave: atropeloume un autobús e deixoume 15 días en coma, cun golpe moi forte na cabeza que, por sorte, non afectou á miña capacidade.
Eu de pequena era moi boa e sempre me tentaba adaptar. Era moi penosa e tentaba non facer cousas diferentes aos meus compañeiros e amigas, que me querían moito. Supoño que ao ser tan razoable e tan responsable, máis do normal, ninguén se deu conta. Tamén lembro que pensaba dos meus compañeiros: "Pero como non se dan conta disto" ou "como non fan isto ou o outro"... pero me afíxen. Logo tiven un accidente moi grave: atropeloume un autobús e deixoume 15 días en coma, cun golpe moi forte na cabeza que, por sorte, non afectou á miña capacidade.
Que sentiches ao
saber, aos 42 anos, que eras superdotada?
Agora teño moita máis seguridade en min mesma. Penso máis rápido do que falo e antes se me trababa a lingua, e agora non: iso deume seguridade, por exemplo.
Agora teño moita máis seguridade en min mesma. Penso máis rápido do que falo e antes se me trababa a lingua, e agora non: iso deume seguridade, por exemplo.
Hai algo que segundo a
túa experiencia diferénciache radicalmente dos demais?
Non me sento diferente aos demais. Son igual que todo o mundo, aínda que unha cousa que me caracteriza é que sempre tiven moita empatía: podo comprender moi ben ás persoas. Teño máis facilidade e iso permíteme axudar aos demais.
Non me sento diferente aos demais. Son igual que todo o mundo, aínda que unha cousa que me caracteriza é que sempre tiven moita empatía: podo comprender moi ben ás persoas. Teño máis facilidade e iso permíteme axudar aos demais.
Facilítache ese grao
de empatía o teu labor como profesora?
Sen dúbida. Gústame axudar aos meus alumnos, comprendelos e saber por que non traballaron un día. E centrarme neles para axudarlles nos seus problemas. Os problemas que poidan aparecer nas persoas pódense ver desde arriba, desde outro punto de vista, e non encerellarse en discusións. Saber que estamos aquí para axudarnos e tentar mellorar. Non hai máis.
Sen dúbida. Gústame axudar aos meus alumnos, comprendelos e saber por que non traballaron un día. E centrarme neles para axudarlles nos seus problemas. Os problemas que poidan aparecer nas persoas pódense ver desde arriba, desde outro punto de vista, e non encerellarse en discusións. Saber que estamos aquí para axudarnos e tentar mellorar. Non hai máis.
Como chegaches a ser
profesora?
Non estudei matemáticas. Estude unha carreira relacionada cos negocios e iso deume as bases. Logo, despois de 16 anos sen traballar dedicada ao meu tres fillos, saqueime a oposición.
Non estudei matemáticas. Estude unha carreira relacionada cos negocios e iso deume as bases. Logo, despois de 16 anos sen traballar dedicada ao meu tres fillos, saqueime a oposición.
Antonio Ayuso, 67
anos. Director comercial
VICE: Antes de
preguntarche pola túa experiencia, gustaríanos que nos deses a túa definición
de Altas Capacidades.
Antonio Ayuso: Resúmoo nunha palabra: frustración. Ti fíxache se a xente dálle importancia á intelixencia que o maior insulto é dicir que alguén é parvo'. Hoxe en día ser intelixente é o máis en grao sumo, e non selo é o peor. Por iso a xente chama 'parvos' aos futbolistas. A importancia é excesiva. Somos persoas normais, con ese defecto, diría eu. Somos humanos como os demais... Ás veces moito máis porque somos máis sensibles e máis empáticos, e iso tamén nos fai sufrir máis.
Antonio Ayuso: Resúmoo nunha palabra: frustración. Ti fíxache se a xente dálle importancia á intelixencia que o maior insulto é dicir que alguén é parvo'. Hoxe en día ser intelixente é o máis en grao sumo, e non selo é o peor. Por iso a xente chama 'parvos' aos futbolistas. A importancia é excesiva. Somos persoas normais, con ese defecto, diría eu. Somos humanos como os demais... Ás veces moito máis porque somos máis sensibles e máis empáticos, e iso tamén nos fai sufrir máis.
E cal é a túa
definición de éxito?
Nesta sociedade hai poucos superdotados que teñan o perfil de persoas exitosas, e poucas persoas de éxito que sexan superdotadas. Necesítase un perfil diferente: ser extrovertido, estar adaptado socialmente e crer moito nun mesmo, e esa non é a nosa historia. Hai que ser alguén que proxecta esa fe nos seus proxectos e convérteos en realidade. Nós somos antihéroes.
Nesta sociedade hai poucos superdotados que teñan o perfil de persoas exitosas, e poucas persoas de éxito que sexan superdotadas. Necesítase un perfil diferente: ser extrovertido, estar adaptado socialmente e crer moito nun mesmo, e esa non é a nosa historia. Hai que ser alguén que proxecta esa fe nos seus proxectos e convérteos en realidade. Nós somos antihéroes.
Fuches, vendedor,
empresario e director comercial. Como chegaches a esta profesión?
Descubrín que era superdotado por min mesmo. Aos 19 fíxenme o exame de orientación profesional e no Cociente Intelectual (CI) obtiven 142. Quedei moi asombrado, porque non me cría tan intelixente, pero deume seguridade e fíxome darme conta das miñas capacidades. Cambioume a vida: estudaba matemáticas e abandonei os estudos, e pasei un tempo un pouco descoidado. Logo fixen uns cursos de programación cando saíron os primeiros computadores, pero acabei como visitador médico. Apenas empezara e chamáronme para ser programador IBM en Chrysler, e despois dun tempo deime conta de que o meu era ser comercial, e entrei nunha empresa internacional.
Descubrín que era superdotado por min mesmo. Aos 19 fíxenme o exame de orientación profesional e no Cociente Intelectual (CI) obtiven 142. Quedei moi asombrado, porque non me cría tan intelixente, pero deume seguridade e fíxome darme conta das miñas capacidades. Cambioume a vida: estudaba matemáticas e abandonei os estudos, e pasei un tempo un pouco descoidado. Logo fixen uns cursos de programación cando saíron os primeiros computadores, pero acabei como visitador médico. Apenas empezara e chamáronme para ser programador IBM en Chrysler, e despois dun tempo deime conta de que o meu era ser comercial, e entrei nunha empresa internacional.
Gañaches moito diñeiro
co teu traballo?
Si. Fun director comercial e tamén fundei a miña propia empresa, e fun investidor inmobiliario dos que dan ideas sobre plano. Pero aos 38, sobre todo por culpa da miña empresa, que vendía un produto desfasado, arruineime e tiven que empezar de novo. Tiña moita ambición, varias propiedades e moita mocidade, e perdino todo.
Si. Fun director comercial e tamén fundei a miña propia empresa, e fun investidor inmobiliario dos que dan ideas sobre plano. Pero aos 38, sobre todo por culpa da miña empresa, que vendía un produto desfasado, arruineime e tiven que empezar de novo. Tiña moita ambición, varias propiedades e moita mocidade, e perdino todo.
Crees que a sociedade
ten unha percepción equivocada dos superdotados?
Moita xente cre que ser superdotado é levar a S de Superman no peito, pero en realidade non somos Superman, senón Clark Kent.
Moita xente cre que ser superdotado é levar a S de Superman no peito, pero en realidade non somos Superman, senón Clark Kent.
Federico Fernández (46
anos, Psicólogo)
VICE: Que é para ti
ser superdotado?
Federico Fernández: É unha calidade. Algo orgánico. Como ter os ollos azuis ou as pernas fortes. Teño unha filla de Altas Capacidades e trato de dicirlle que non é algo que presumir. Só pódese presumir do produto do traballo que consigas co teu esforzo.
Federico Fernández: É unha calidade. Algo orgánico. Como ter os ollos azuis ou as pernas fortes. Teño unha filla de Altas Capacidades e trato de dicirlle que non é algo que presumir. Só pódese presumir do produto do traballo que consigas co teu esforzo.
Valorando a túa
experiencia, o factor de alta capacitación foi algo positivo ou negativo na túa
vida?
Hai moita xente que segue nese cliché do éxito baseado en gañar diñeiro ou ser a portada dunha revista, e máis na sociedade da información na que vivimos, pero eu relaciónoo con ser feliz.
Hai moita xente que segue nese cliché do éxito baseado en gañar diñeiro ou ser a portada dunha revista, e máis na sociedade da información na que vivimos, pero eu relaciónoo con ser feliz.
Tiveches dificultades?
A verdade é que tiven compaxinar estudos e traballo desde moi cedo. Pero era un mozo moi social, porque ter altas capacidades dáche iso: capacidade para a camuflaxe. Sempre tiven moita facilidade para relacionarme. O que si recordo é o silencio da xente, que ás veces quedaba e queda calada cando se profunda nalgún tema. Co tempo deime conta de que era máis problema meu que dos meus interlocutores.
A verdade é que tiven compaxinar estudos e traballo desde moi cedo. Pero era un mozo moi social, porque ter altas capacidades dáche iso: capacidade para a camuflaxe. Sempre tiven moita facilidade para relacionarme. O que si recordo é o silencio da xente, que ás veces quedaba e queda calada cando se profunda nalgún tema. Co tempo deime conta de que era máis problema meu que dos meus interlocutores.
Que tipo de música
compós?
Fago electrónica cun toque clásico, porque tamén toco o piano.
Fago electrónica cun toque clásico, porque tamén toco o piano.
Gustouche a música
desde pequeno?
É curioso, e vai soar un pouco pedante, pero cando era neno choraba escoitando música, e sempre me interesou moito, tanto como os idiomas. De pequeno tamén chorei ao darme conta, con sete anos, de que había suficientes bomba nucleares como para acabar co mundo enteiro, ou ao tomar conciencia de que os meus pais se ían a morrer algunha vez.
É curioso, e vai soar un pouco pedante, pero cando era neno choraba escoitando música, e sempre me interesou moito, tanto como os idiomas. De pequeno tamén chorei ao darme conta, con sete anos, de que había suficientes bomba nucleares como para acabar co mundo enteiro, ou ao tomar conciencia de que os meus pais se ían a morrer algunha vez.
En que traballaches?
Como terminaches exercendo psicoloxía?
Aos 17 anos empecei a traballar en asuntos da cámara de comercio alemá en Madrid, e ao mesmo tempo empecei a estudar a carreira de Matemáticas, pero pareceume un rolo. Logo matriculeime en enxeñaría de Sistemas, pero saqueime as materias de varios cursos que me gustaban e deixeino outra vez. Aos 30 descubrín que tiña altas capacidades, despois de facerme un exame, e deime conta de que se non entendía aos demais era o meu problema, así que tiña que empezar por entenderme a min mesmo. Pero tamén comprendín outra cousa: que na nosa sociedade pídenche que acabes unha carreira e estudes tamén as materias que non che gustan. Licencieime en psicoloxía a distancia, mentres traballaba, e agora teño a miña consulta e estou a desenvolver unha App orientada á relaxación.
Aos 17 anos empecei a traballar en asuntos da cámara de comercio alemá en Madrid, e ao mesmo tempo empecei a estudar a carreira de Matemáticas, pero pareceume un rolo. Logo matriculeime en enxeñaría de Sistemas, pero saqueime as materias de varios cursos que me gustaban e deixeino outra vez. Aos 30 descubrín que tiña altas capacidades, despois de facerme un exame, e deime conta de que se non entendía aos demais era o meu problema, así que tiña que empezar por entenderme a min mesmo. Pero tamén comprendín outra cousa: que na nosa sociedade pídenche que acabes unha carreira e estudes tamén as materias que non che gustan. Licencieime en psicoloxía a distancia, mentres traballaba, e agora teño a miña consulta e estou a desenvolver unha App orientada á relaxación.
Como sentiches ao
saber que eras superdotado?
Dalgún modo sempre o souben, e os meus amigos e a miña contorna dicíanme que non facía falta que me fixese a proba, que o era sen dúbida. Pero eu necesitaba o papel.
Dalgún modo sempre o souben, e os meus amigos e a miña contorna dicíanme que non facía falta que me fixese a proba, que o era sen dúbida. Pero eu necesitaba o papel.
Utilizaches algunha
vez o de ser superdotado para ligar?
Non. Ademais, pola miña experiencia, ás mozas non lles gustan os mozos con máis verbo do normal.
Non. Ademais, pola miña experiencia, ás mozas non lles gustan os mozos con máis verbo do normal.