Connie Yowell cre que a innovación require proba e erro e
que os profesores non poden xogar co futuro dos nenos.
El país
Connie Yowell ten unha opinión pouco común sobre a
innovación educativa. A diferenza doutros gurús, ela cre que os colexios non
son os lugares para probar novas metodoloxías de ensino porque a innovación
implica proba e erro, e non se pode experimentar cos nenos.
A de Yowell é unha
voz autorizada. Especializada en Psicoloxía e Educación por a Universidade
de Stanford, Yowell traballou como analista no departamento de Educación do
Goberno de Estados
Unidos -durante o mandato de Clinton- e
xestionou un programa sobre aprendizaxe de 150 millóns de dólares na Fundación MacArthur.
Despois de dedicar máis de 30 anos ao estudo dos procesos de aprendizaxe dos
mozos, Yowell defende que a innovación ten que nacer en espazos menos ríxidos,
en talleres organizados por museos, bibliotecas ou plataformas cidadás.
Despois de coñecer a Will Wright, o creador do exitoso
videoxogo de construción de cidades SimCity, Yowell é partidaria de substituír
as pedagoxías baseadas na memorización polas dinámicas de xogo que requiren a
participación dos estudantes. A súa principal crítica ao sistema educativo
actual, tanto en España como en Estados Unidos, é o paralelismo entre o
funcionamento das fábricas e as escolas, onde se prepara a “cidadáns obedientes
que saiban seguir ordes”.
Yowell é a impulsora de LRNG, unha empresa social que
está a redeseñar a aprendizaxe do século XXI xunto a escolas, concellos,
asociacións e empresas como IBM en 10 cidades de Estados Unidos, como Chicago. A
semana pasada visitou Madrid para participar en as charlas Tech & Society organizadas por a Fundación Telefónica e
o think tank Aspen Institute.
Pregunta. Despois de dedicar tantos anos a
analizar a forma na que aprenden os mozos durante a súa etapa como
investigadora en a Universidade
de Illinois, cre que a clave está en cambiar os contidos dos programas
académicos?
Resposta. O sistema educativo non está a fallar,
segue cumprindo o obxectivo para o que foi deseñado: a produción masiva de
estudantes. Tanto en España, como en Estados Unidos ou China adéstranse certos
tipos de comportamento como a obediencia, moi ligados a conseguir cidadáns
eficientes nas fábricas. Aos nenos de hoxe resúltalles complicado encaixar nese
modelo. Ao principio da miña carreira pensaba en como facer a aprendizaxe máis
atractivo ou como asegurar a igualdade de oportunidades independentemente da
clase social. Co tempo deime conta do erro. Había que saír da academia e
dedicar moitas horas a entender que estaba a pasar en internet e que era o que
tiña aos mozos tan enganchados. Aí descubrimos un novo concepto: a aprendizaxe
conectada.
P. Cal é a diferenza fundamental coa aprendizaxe
tradicional?
R. Os mozos de hoxe aprenden de forma efectiva
cando coinciden tres elementos. Interésalles un tema, atopan a un grupo de
persoas que comparten esa inquietude e esa aprendizaxe sérvelles para algo no
seu día a día. Iso é a aprendizaxe conectada. A tecnoloxía e as ferramentas
online permiten que ese tres factores coincidan e por iso son críticos para transformar
a maneira na que aprendemos. Segundo un dos estudos que realizamos no que
participaron máis de 1.000 mozos, o 95% deles comunícanse cos seus amigos a
través de redes sociais e entre o 10 e o 15% son activos en comunidades online
de videoxogos, moda... O intercambio de contidos e a aprendizaxe que se dá
nesas plataformas é extraordinario.
R. Os recursos que se utilizan hoxe, como os
libros, os lapis ou o papel, teñen que cambiar de forma drástica. Pero o foco
non está no material, senón nun cambio de mentalidade. A innovación non ten que
nacer nas escolas, que son moi resistentes ao cambio. Temos que empezar a
innovar fóra das aulas. A sociedade tense que envorcar en crear novas
iniciativas que logo se poidan replicar nas escolas. Os lugares onde se
organizan actividades extra escolares, como os museos ou as bibliotecas, teñen
que inventar novas experiencias de aprendizaxe. Os colexios non son
laboratorios onde probar novas metodoloxías porque a innovación leva proba e
erro, e por tanto, fracasos. Son espazos de moita relevancia onde nos xogamos
moito. Os profesores están a ensinar ao fillo doutra persoa e eses coñecementos
influirán no seu futuro. Non podemos esperar que sexan as escolas as que
lideren o cambio.
P. Máis a alá das pedagoxías, cre que hai algún
elemento que xa se pode modificar nos colexios?
R. A avaliación está totalmente separada da
aprendizaxe, dedícase moito tempo a preparar os exames e iso é un erro. Hai que
introducir a avaliación no proceso de aprendizaxe e para iso é moi útil a
tecnoloxía. Os videoxogos son un bo exemplo; á vez que xogas sabes en todo
momento como o estás facendo e que puntuación estás a obter. Non hai ningunha
necesidade de deter a aprendizaxe para realizar unha proba. Tamén hai que
modificar o concepto de éxito escolar, pasar da memorización ao desenvolvemento
de competencias. Iso é o que asegurará aos estudantes que atopen un traballo no
futuro.
P. Podería explicar algunha iniciativa cidadá de
éxito que sirva de exemplo para as escolas?
R. O proxecto que impulsou a biblioteca pública de Chicago está
a servir como modelo para algúns institutos. Retiráronse tódolos libros da
primeira planta e habilitouse como un espazo para que os mozos poidan charlar,
probar ferramentas dixitais ou investigar sobre diferentes proxectos con
mentores. O que se busca é un cambio na actitude dos mozos para que non
pregunten ao seu profesor cal é a tarefa do día, senón que decidan eles mesmos
que queren facer e que necesitan para desenvolver esa idea. Dese modo aínda que
non teñan os coñecementos necesarios, atreveranse a emprender novos proxectos e
buscarán a axuda do profesor para superar as diferentes etapas.
P. Está a traballar con concellos e asociacións
para redeseñar a aprendizaxe do século XXI. Como está a funcionar o proxecto
LRNG?
R. Estamos xa en 10 cidades de Estados Unidos e o que estamos a facer é crear aplicacións que permiten aos mozos de entre 15 anos e 25 coñecer diferentes actividades que están a suceder nese momento nas que poden participar para descubrir as súas paixóns. En colaboración con empresas como IBM estamos a identificar as habilidades que os mozos necesitan desenvolver para encaixar no mercado laboral e potenciándoas en diferentes talleres que se imparten en asociacións, espazos públicos ou compañías. O obxectivo é darlles a oportunidade de explorar o que lles interesa, porque as vocacións non son innatas, os mozos teñen que ter tempo para conectar coa súa comunidade e ver cousas que lles chamen a atención, e iso non se contempla nos programas dos colexios. Hai que acabar coa idea de que as escolas son os únicos lugares para a aprendizaxe. En calquera recuncho da cidade hai coñecemento.
R. Estamos xa en 10 cidades de Estados Unidos e o que estamos a facer é crear aplicacións que permiten aos mozos de entre 15 anos e 25 coñecer diferentes actividades que están a suceder nese momento nas que poden participar para descubrir as súas paixóns. En colaboración con empresas como IBM estamos a identificar as habilidades que os mozos necesitan desenvolver para encaixar no mercado laboral e potenciándoas en diferentes talleres que se imparten en asociacións, espazos públicos ou compañías. O obxectivo é darlles a oportunidade de explorar o que lles interesa, porque as vocacións non son innatas, os mozos teñen que ter tempo para conectar coa súa comunidade e ver cousas que lles chamen a atención, e iso non se contempla nos programas dos colexios. Hai que acabar coa idea de que as escolas son os únicos lugares para a aprendizaxe. En calquera recuncho da cidade hai coñecemento.