Pantallas amigas
A Lei Orgánica de
protección integral á infancia e a adolescencia fronte á violencia tardou 11 anos en ver a luz pero por
fin é unha realidade. Tamén coñecida como ‘lei Rhodes’ (en referencia ao
pianista que sufriu abusos sexuais cando era neno). Entre os 60 artigos, 9
disposicións adicionais e 24 disposicións finais desenvólvense medidas de prevención,
sensibilización, detección e reparación fronte a todos os tipos de
malos tratos que sofren os menores, incluídos os que se exercen
utilizando as novas tecnoloxías como as redes sociais.
A votación contou con o apoio de 297
votos entre
presenciais e telemáticos, fronte aos 52 ‘nons’ de Vox, único grupo que rompeu
a unanimidade, sen ningunha abstención. O resultado foi recibido con sonoros
aplausos na Cámara Baixa.
Estas son as claves da lei para a vida dos menores que
ocorrerán tras a súa entrada en vigor, ao vinte días desde a súa publicación no
BOE:
DEFINICIÓN ACTUAL DA VIOLENCIA
Ten múltiples manifestacións en diversas facetas e medios,
especialmente por internet (redes sociais), incluído o bullying—,
así como as súas consecuencias, non só físicas, senón que tamén poden derivar
en trastornos alimenticios (como anorexia ou bulimia) ou falta
de autoestima (como autolesiones ou intentos de suicidio), sobre todo
en colectivos vulnerables (disposición final sexta 14).
MÁIS TEMPO PARA DENUNCIAR
A ampliación da prescrición dos delitos graves, entre eles, os
abusos sexuais é unha das principais novidades. O tempo non empezará a contar
ata que a vítima cumpra 35 anos (actualmente 18): isto significa que dependendo
da gravidade dos feitos, poderán denunciar até os 50 anos no caso do delito
sexual con máis pena.
Agora é até os 33, un prazo considerado insuficiente debido a que non é
pouco común que as vítimas, cando están preparadas para romper o silencio, xa
non poidan facelo pola vía xudicial.
SÓ DECLARARÁN UNHA VEZ
Establécese como obrigatoria a proba preconstituida (gravar
o seu testemuño unha vez e usalo en todo o proceso) para menores de 14 anos e
con discapacidade, que só terá que realizar unha única narración, na fase de
instrución, salvo se no acto do xuízo requírese “motivadamente” por unha das
partes.
Agora os menores que son vítimas dun delito adoitan enfrontarse a un
periplo que lles obriga a repetir polo menos en catro ocasiones o que viviron,
provocándolles en moitas ocasións un dano engadido.
REFORZA O SEU TESTEMUÑO
Evita que se tomen decisións que lles afecten sen contar coa súa visión coa
intención de blindar o seu dereito a ser escoitados “sen
límite de idade”. O artigo establece “en todos os procedementos
administrativos, xudiciais ou doutra índole relacionados coa acreditación da
violencia e a reparación das vítimas”.
REFORZO SOBRE A PROTECCIÓN DA SÚA IMAXE
A lei inclúe a obrigación de requirir a “autorización expresa dos
proxenitores” para difundir a imaxe dun menor falecidos.
IMPEDIRANSE (SALVO EXCEPCIÓNS) AS VISITAS EN CASOS DE VIOLENCIA DE XÉNERO
A lei non blinda do todo a prohibición das visitas entre
menores e pais investigados por violencia de xénero, pero si prevé
impedilas. Tampouco poderán os seus proxenitores ter a súa patria potestade
nos casos de asasinatos, cuxa retirada se dispón como obrigatoria.
Agora esta medida aplícase en contadas ocasións: en 2020 non chegou ao 3 %
das medidas cautelares ditadas.
CÁRCERE POR INCITAR Ao SUICIDIO, A AUTOLESIÓN OU OS TRASTORNOS ALIMENTICIOS
Castígase con prisión de 1 a 4 anos a aquelas persoas que difundan
publicamente a través de internet, teléfono ou de calquera outra
tecnoloxía contidos que promovan, fomenten ou inciten ao suicidio de
menores de idade ou con discapacidade. Tamén sancionará con penas que van
entre os 6 meses e os 3 anos aos que promovan na realidade dixital a autolesión
dos nenos e nenas; e dun a tres anos de cárcere si difunden contidos que
inciten á comisión de delitos.
PROTECCIÓN ESPECÍFICA DOS DATOS PERSOAIS DE NENOS, NENAS E ADOLESCENTES
Ínstase á Axencia Española de Protección de Datos a garantir unha
protección específica dos datos persoais de nenos, nenas e adolescentes nos
casos de violencia exercida a través das tecnoloxías, e disporá de unha canle
accesible e segura (canle prioritaria) para denunciar contidos ilícitos en internet.
OS COLEXIOS, CENTROS DE LECER E DEPORTE TERÁN PROTOCOLOS CONTRA A VIOLENCIA
Os centros educativos deberán contar, e ser aplicados, protocolos
contra o abuso, os malos tratos, o acoso ou a violencia, para os que se
contará coa participación dos nenos, nenas e adolescentes. Os centros
educativos contarán coa figura de o “coordinador de benestar”. Nos
centros deportivos e de lecer a figura será similar e chamarase “delegado
de protección”.
SI SOFREN VIOLENCIA, A OBRIGACIÓN DA CIDADANÍA É COMUNICALO
A norma establece a “obrigación” de comunicar as situacións de
violencia cara a nenos ou nenas que advirta calquera persoa, aínda
cando non sexa un delito. Este deber esixirase de maneira específica a aqueles
que estean ao seu cargo ou sexan responsables da súa asistencia e coidado; por
exemplo, sanitarios ou profesores.
CREACIÓN DUN REXISTRO CENTRAL DE MALOS TRATOS INFANTÍS
Crearase un Rexistro central de malos tratos infantís, ao que
deberán remitir información as distintas administracións, o Consello Xeral do
Poder Xudicial e as forzas e corpos de seguridade.
INFORMACIÓN SOBRE O USO RESPONSABLE DOS PRODUTOS TECNOLÓXICOS PARA PREVIR
CONDUTAS ADICTIVAS
Nos envases de produtos tecnolóxicos advertirase da necesidade de un uso
responsable para previr condutas adictivas e
recomendarase ás persoas adultas vixilancia no uso adecuado destas tecnoloxías.
APOIO ÁS FAMILIAS PARA PROMOVER A “PARENTALIDAD POSITIVA”
Deberanse aprobar plans e programas de prevención en
diferentes ámbitos, entre eles o familiar. Deberán ser medidas enfocadas, entre
outras, a “erradicar o castigo con violencia física ou psicolóxica” ou promover
o bo trato e a “parentalidad positiva”.