Aprender ao revés é máis efectivo


A metodoloxía Flipped Classroom, na que se aprende a teoría en casa e realizanse proxectos en clase, crece en España.



Ana Torres Menárguez - El país


A sensación de novidade que produce calquera estímulo tende a desaparecer despois de 10 minutos. Con esa idea na cabeza, Jon Bergmann (Chicago, 1964), recoñecido en 2002 por a Casa Branca como o mellor profesor de Estados Unidos de matemáticas e ciencias, rompeu coa metodoloxía de ensino tradicional. Deixou de basear as súas clases nun discurso para non aburrir aos seus alumnos e puxo en marcha o chamado Flipped Classroom (en español, clase investida). A partir de 2007, os estudantes de química do instituto Woodland Park de Colorado empezaron a consumir a teoría en casa -con vídeos curtos feitos polo propio Bergmann- e a dedicar o tempo da clase a resolver dúbidas, investigar ou traballar por proxectos.

A vantaxe principal de o Flipped Classroom, segundo Bergmann, é que resulta máis efectivo porque o profesor adáptase aos diferentes ritmos de aprendizaxe e ningún dos estudantes queda atrás. “Nunha aula tradicional, o profesor conta unha información que para algúns será moi fácil de procesar e para outro non. Logo van a casa a facer os deberes e os que teñen uns pais con coñecementos da materia, sempre salguen gañando. Este método permite que en clase cada alumno reciba o que necesita”, explica Bergmann ao PAÍS. A revolución deste método pedagóxico é non dar por feito que todos os alumnos van avanzar á mesma velocidade. “É unha aposta pola personalización e unha cruzada contra a estandarización”, apunta Bergmann.

Desde que en 2012, Bergmann e o seu colega Aaron Sams, tamén profesor de Secundaria, publicaron o best seller Flip your Classroom, a metodoloxía replicouse por todo o mundo e aínda que non existen datos oficiais, na actualidade máis de 20 universidades están a investigar as vantaxes da súa aplicación, segundo datos da web Flipped Global Iniciative. As conclusións máis contundentes dalgúns destes estudos inciden en que os estudantes son máis activos en clase, os profesores están máis motivados e, nalgúns casos, os alumnos obteñen mellores resultados nos exames.




Este método non é novo. Nos setenta o pedagogo estadounidense Benjamin Bloom considerou erróneo dedicar a maior parte do tempo das clases a escoitar unha lección e deixar o máis creativo para casa. Segundo este teórico, é precisamente esa parte da aprendizaxe a máis complicada e a que require dun guía especializado, neste caso, o profesor. Máis tarde, en 1990 Eric Mazur, decano de Física Aplicada de a Universidade de Harvard, tamén apostou contra o monólogo do profesor e o estudante pasivo e acuñou o termo peer instruction(en español, aprendizaxe entre pares), para defender unha fórmula máis interactiva na aula.




Pero é o Flipped Classroom a nomenclatura que aparece hoxe nas listaxes asociadas a innovación educativa e novas metodoloxías. “O mellor deste modelo pedagóxico é que mellora a relación profesor-alumno”, defende Bergmann. Dividir aos estudantes en grupos, porlles a traballar sobre o contido visualizado en casa, a debater e a crear mentres o profesor resolve dúbidas e failles de guía, ese o punto que multiplica o número de interaccións e permite aos estudantes que van por diante explicar ao resto e, á vez, afianzar os coñecementos. “Cando os profesores non están de pé fronte aos seus alumnos simplemente falando e poden circular pola clase, a relación cambia por completo”. Segundo unha enquisa realizada en 2012 a 453 profesores de Secundaria en Estados Unidos que usaran Flipped, o 80% informou dunha mellora na actitude dos estudantes e o 99% asegurou que o volvería a usar o curso seguinte.

“Os estudantes son autónomos, son os responsables da súa aprendizaxe sempre coa axuda do profesor. Iso actívalles, failles implicarse”, engade Bergmann, pai de tres nenos e asesor de TED Education, rede de charlas sobre innovación educativa. O autoaprendizaje prodúcese cando os nenos aprenden a tomar as súas propias notas mentres ven os vídeos en casa, pero o profesor debe ensinarlles a facelo e dedicar un tres semanas a iso. Na wed Flipped Global Iniciative pódense seguir cursos online nos que Bergmann mostra como facelo.

Raúl Santiago, profesor de didáctica de a Universidade da Rioxa, é o principal impulsor de Flipped Classroom é España. En 2012, puxo en marcha un proxecto de investigación para atopar fórmulas que mellorasen a aprendizaxe dos seus alumnos de Maxisterio e deu con este método. Creou a web theflippedclassroom.es na que máis de 80 profesores españois de primaria, secundaria e Universidade publicaron máis de mil entradas sobre os seus experencias na aula, os seus consellos e ferramentas. Esta rede aglutina a investigadores de universidades como a Complutense de Madrid, a Universidade de Vigo ou a UNED, entre outras.

Na súa investigación É o Flipped Classroom un modelo pedagóxico eficaz?,publicada en 2015, facían referencia a unha enquisa realizada a 186 estudantes españois de primaria, secundaria e bacharelato de 10 centros educativos de diferentes comunidades autónomas que seguiran a clase investida durante, polo menos, un cuadrimestre. Preto do 85% dos alumnos asegurou que este método lles brindaba máis posiblidades de elixir o tipo de material que mellor se axustaba á súa forma de aprender e, tamén, de traballar ao seu ritmo. Case un 90% deles destacou que aumentaran as súas posibilidades de participar na resolución de problemas e mellorara o seu pensamento crítico. Máis do 90% afirmou que a aprendizaxe era máis activo.

Para Raúl Santiago, o máis complicado á hora de polo en práctica é o cambio de mentalidade que require por parte do profesor. “O seu rol cambia, xa non teñen a tixola polo mango. A clase xa non vira ao redor da súa explicación, e ademais están afeitos a que as súas palabras se repliquen no exame”.

Leticia Serna é profesora de primaria do Colexio Escolapias Carabanchel desde fai 11 anos. Os últimos dous pasouse a o Flipped. “A escola peca de ir por detrás. Aplicar novas metodoloxías é porse ao ritmo da sociedade”, explica. O principal inconveniente da clase maxistral, conta, é que non chega a todos. “Agora teñen unha hora para preguntarme o que queiran, é un bombardeo de inquietudes. A vantaxe é que están máis motivados, pensan máis e toman máis decisións”, unhas prácticas que están máis aliñadas co seu futuro laboral.

Serna formouse grazas a un curso online impartido por o Instituto Nacional de Tecnoloxías Educativas (INTEF), dependente de o Ministerio de Educación. No colexio no que traballa, xunto a outros 11 en diferentes autonomías, están a adoptar o Flipped grazas ao asesoramento de MT Grupo, a única empresa de innovación educativa española dentro da rede Flipped Learning, que xa formou a máis de 1.500 profesores desde 2013.

Seguinte
« Prev Post
Anterior
Next Post »