Síndrome Alcohólica Fetal





Asociación de familias de hijos e hijas con TEAF


Que é a Síndrome Alcohólica Fetal?
Trastorno do Espectro Alcohólico Fetal (coñecido co acrónimo: TEAF) é o termo utilizado para agrupar un gran número de anomalías físicas, mentais, conductuales e cognitivas que un individuo pode presentar cando foi exposto ao alcol durante o seu desenvolvemento prenatal. 

A súa máxima expresión coñécese como Síndrome Alcohólica Fetal (SAF). As súas características pódense dividir en: malformacións morfológicas (especialmente defectos cranio-faciais), atraso no crecemento e alteracións do sistema nervioso central, expresadas principalmente por alteracións cognitivas, conductuales, de socialización e de aprendizaxe. 

 A exposición prenatal ao alcol é a principal causa coñecida e prevenible de atraso mental no mundo occidental. Estímase que en Europa afecta en media a 1 de cada 1000 recentemente nados, existindo países con cifras moito maiores. 

Signos e síntomas     
A síndrome alcohólica fetal caracterízase desde o punto de vista clínico pola presenza de todos ou algúns dos seguintes signos e síntomas:

1. Anomalías cranio-faciais
As principais características son as seguintes: aplanamiento do espazo entre o nariz e o beizo superior (coñecido como filtro nasal plano), o beizo superior delgado (fino) e os ollos pequenos (hendiduras palpebrales pequenas). Existen guías exactas coas medidas en milímetros que se consideran anormais de todos estes signos.

2. Atraso do desenvolvemento
Defínese como a presenza dunhas cifras de peso ou de talla, ou de ambas, por baixo dun valor mínimo media en recentemente nados que estiveron expostos ao consumo materno de alcol durante o embarazo.

 3. Sistema nervioso central
A exposición prenatal ao alcol clasifícase como teratógena, é dicir, que pode danar o desenvolvemento do cerebro en diferentes graos, dependendo da cantidade, o momento e a frecuencia da exposición. O dano que o alcol produce no sistema nervioso central dará lugar no recentemente nado e sobre todo no neno e o adolescente a anomalías da conduta e da intelixencia, e pódese valorar en 3 áreas diferentes:
a) A estrutura anatómica do sistema nervioso, por exemplo, un cerebro pequeno (microcefalia) ou anomalías na formación das diferentes partes do cerebro.
b) O funcionamento neurolóxico, por exemplo, aparición de convulsións, afectación do desenvolvemento das habilidades motoras, perda de audición, problemas visuais, mala coordinación entre a vista e a manipulación.
c) O funcionamento intelectual, manifestándose como trastornos do comportamento, agresividade, falta de autocontrol dos impulsos, falta de atención e hiperactividade, atraso mental, problemas de aprendizaxe, mala memoria, problemas de integración social e manca de habilidades sociais, etc.

 Hai outros múltiples signos clínicos que poden asociarse coa síndrome do alcol fetal, por exemplo, problemas cardíacos, alteracións óseas e articulares, problemas do ril, trastornos do soño, etc. 

Critérios Diagnósticos     
Existen distintas guías para o diagnóstico do Trastorno do Espectro Alcohólico Fetal. Actualmente están aceptadas 4 clasificacións dentro do TEAF:

1. SAF (con ou sen unha historia confirmada de exposición fetal ao alcol)
Presenza de anomalías faciais, atraso de crecemento e evidencia de dano cerebral nun recentemente nado ou un neno con ou sen exposición prenatal ao alcol confirmada (por declaración da nai ou por análise de laboratorio).

 2. SAF parcial (con ou sen unha historia confirmada de exposición fetal ao alcol)
Non se cumpren todos os criterios de SAF. Normalmente falta o atraso de crecemento.

3. Defectos congénitos relacionados co alcol (ARBD)
Presenza de anomalías físicas e outras malformacións orgánicas relacionadas co alcol (exemplo: defectos cardíacos, malformacións renais, problemas oculares, trastornos musculo-esqueléticos, etc),
Require da confirmación de exposición prenatal ao alcol (por declaración da nai ou por análise de laboratorio).

 4. Trastorno do neurodesarrollo relacionado co alcol (ARND)
Clínica neurológica e neuropsicolóxica suxestiva de exposición prenatal ao alcol. Non hai presenza de anomalías físicas nin atraso no crecemento.  

Require da confirmación de exposición prenatal ao alcol (por declaración da nai ou por análise de laboratorio).

SAF COMPLETO
Características físicas
Atraso de Crecemento
Alt. Neuropsicolóxicas

SAF PARCIAL
Non se manifestan todas as características do SAF

ARBD (defectos nacemento)
Características físicas
Outras malformacións menores

ARND (trast. neurodesarrollo)
Alt. neurológicas 
NON alteracións físicas

Tratamento     
Non existe un tratamento curativo para o SAF, porque as alteracións que o alcol provoca no desenvolvemento do sistema nervioso central, xa sexan máis ou menos graves, dan lugar a lesións permanentes.

O feito de que o dano cerebral, os síntomas, as discapacidades secundarias e as necesidades sexan absolutamente individuais en cada caso, impide que se poida xeneralizar un tratamento estándar que sexa efectivo en todos os casos.

O tratamento baséase en medidas específicas de cada trastorno asociado, por exemplo, os problemas de linguaxe, de comportamento ou de hiperactividade ou falta de atención, e actuacións a nivel educativo (por exemplo, adaptacións curriculares ou recursos de educación especial).

En xeral empréganse fármacos psicoactivos e intervencións conductuales cando hai un trastorno da conduta, tratamentos de logopedia, intervencións para reforzar e adaptar a aprendizaxe, estimulación precoz para favorecer o desenvolvemento psicomotor, intervencións xerais de apoio, intervencións sociais de protección, tratamentos psicolóxicos e psiquiátricos adaptados.

Aínda así hai varios estudos en marcha para buscar fármacos/terapias que poidan mellorar o rendemento cognitivo destes nenos.

Prognóstico     
O prognóstico de cada un destes nenos estará condicionado pola gravidade da afectación do neurodesenvolvemento, a contorna socioambiental e as intervencións terapéuticas específicas, ademais das discapacidades que presenten. Neste sentido, é necesario prestar unha especial atención a unha serie de trastornos funcionais que se dan nestes casos: problemas de aprendizaxe, afectación do desenvolvemento motor, hiperactividade, deficiencia de atención, problemas da conduta adaptativa, atraso mental e outras alteracións cognitivas, trastornos da función executiva, da linguaxe, da memoria, de integración social e de comunicación social.

Trátase dunha enfermidade crónica e estas alteracións tradúcense na vida adulta nunha serie de discapacidades secundarias: problemas de saúde mental, experiencia escolar alterada, problemas legais, internamento en institucións, conduta sexual inapropiada e problemas co consumo de sustancias de abuso, incluíndo o alcol, ademais de situacións de incapacidade, dependencia e problemas para atopar emprego.

Prevención     
O alcol é un xerador de malformacións, e a única maneira certeira de previr o SAF é evitar o consumo de alcol durante o embarazo.

Non se demostrou en estudos de seguimento que pequenas cantidades de alcol durante o embarazo non poidan supor un risco con absoluta certeza, polo que a recomendación ás mulleres embarazadas (e tamén ás mulleres que desexan quedar embarazadas nun futuro inmediato, para evitar danos nas primeiras etapas da xestación, cando a muller aínda non sabe que está embarazada) é a abstinencia total durante o período da xestación.

Aínda non se aprobou na nosa contorna unha lexislación que esixa a etiquetaxe de aviso de evitar o seu consumo por embarazadas nos envases de bebidas alcohólicas, igual que ocorre co tabaco.


Seguinte
« Prev Post
Anterior
Next Post »