Diario de Pontevedra
O 17,4% dos adolescentes galegos sofre síntomas de depresión. A tiranía das redes sociais e unha educación sobreprotectora únense á falta de profesionais para disparar as cifras tras a pandemia entre a poboación entre 12 e 18 anos
O uso da tecnoloxía é un dos factores que inflúe nos problemas de saúde mental dos adolescentes.
Dous de cada dez adolescentes galegos, entre 12 e 18 anos, ten síntomas de depresión. Un de cada dez ten ideas suicidas de forma recorrente. As cifras son similares en todo o territorio nacional e as súas consecuencias chegaron ás aulas. A situación é o suficientemente preocupante para que desde a dirección e o profesorado dos institutos deuse a voz de alarma. O número de casos de nenos e nenas, especialmente entre elas, que sofren ataques de ansiedade en clase foi en aumento tras a pandemia e moitos centros reclaman recursos para facer fronte á situación.
Os datos proceden do informe "Adolescencia, Tecnoloxía, Saúde e Convivencia", elaborado por a Universidade de Santiago (USC) e a Fundación Barrié sobre unha poboación de 8.833 adolescentes. E aínda que a situación volveuse máis visible tras a pandemia "non todo é por culpa da covid", advirte o investigador e doutor en Psicoloxía Social Antonio Rial Boubeta. O tamén director técnico da Unidade de Psicoloxía do Consumidor e o usuario da USC estuda desde fai vinte anos o comportamento dos mozos e asegura que a saúde mental en xeral, e entre este grupo de poboación en particular "é a gran materia pendente".
Frustración
Para Rial Boubeta, os adolescentes de hoxe téñeno máis complicado que os que naceron fai corenta anos. En primeiro lugar, "porque teñen a perversa obrigación de ser feliz". "Iso é inalcanzable, estás condenado á frustración", di. O psicólogo subliña que a incidencia dos problemas de saúde mental como a depresión, a ansiedade ou os trastornos alimentarios tamén son consecuencia de vivir "na tiranía de Instagram e o imperio de o selfie, baixo o credo de que imposible is nothing. Mentira, non é así", sentenza.
Outro factor crave é que fronte a a tiranía de as redes sociais "contamos cun sistema educativo no que o neno non ten responsabilidades nin esixencias". "Desde o punto de vista de a intelixencia emocional, a dos nosos fillos é de menos dez".
Expertos como Antonio Rial sosteñen que os adolescentes hoxe teñen un limiar de a frustración moi baixo (de aí o nome de Xeración de Cristal para a Xeración Z, os nados despois do ano 2000). Esta afirmación apóiase no último informe do Plan Nacional sobre Drogas que revela un aumento progresivo no consumo de ansiolíticos entre os adolescente españois.
Prevención
"Non estamos a educar mental e emocionalmente aos mozos sobre os problemas que che pode pór a vida. Apostamos por formar individuos con moitos coñecementos técnicos e competencias dixitais, pero non competencias humanas", asegura o doutor en Psicoloxía.
No Día Mundial da Loita contra a Depresión son moitas as voces desde a Psicoloxía Clínica e a Psicoloxía Social que pon sobre a mesa a importancia da prevención.
Neste sentido, Galicia é pioneira, tras pór en marcha un plan de prevención do suicidio coa implantación dunha unidade específica en cada área sanitaria. En Pontevedra, que atende de media unha conduta suicida ao día, inaugurouse o pasado mes de outubro na Casa do Mar.
"En Galicia están a adoptarse algúns modelos dos países nórdicos, agora mesmo hai un programa piloto de atención á saúde mental que é realmente ilusionante. É un principio", comenta o psicólogo social da USC.
"Hai que triplicar o número de psicólogos"
Os especialistas chaman a atención sobre o cociente de profesionais da saúde mental por habitante, que en maio de 2022 situábase en Pontevedra en 9,5 psiquiatras por cada 100.000 habitantes (case sete menos da media europea) e a de psicólogos era entón de 7,5 especialistas por cada 100.000 (case oito menos). O Colexio Oficial de Psicoloxía de Galicia (COPG) estima que debería triplicarse o número de facultativos clínicos no Sergas para dar unha asistencia "de calidade" e responder as necesidades de a comunidade.
Desde o Colexio calculan que a dotación mínima de profesionais para atender as actuais necesidades de poboación infanto-xuvenil galega situaríase entre 50 e 60 psicólogos e psicólogas clínica. Aseguran ademais que a terapia psicolóxica é un dos tratamentos "máis eficaces" para a depresión, e advirten que, para que a loita contra esta enfermidade sexa efectiva, é necesario que a atención
Talleres nas aulas
Algúns centros escolares han posto en marcha talleres nos que se traballa a xestión emocional para combater este aumento de trastornos de saúde mental nas aulas. A psicóloga social Jeniffer Herbón, que impulsa o proxecto Convive +, xa impartiu algunha destas actividades en institutos da provincia. "Nos institutos cada vez atópanse máis con casos de ansiedade, trastornos da conduta alimentaria, ideación suicida, depresións...", explica a terapeuta, que o ano pasado estivo nalgún instituto de Redondela e proximamente iniciará os seus talleres en Vilaboa.
"Desde os centros intentan dar resposta a esas situacións e solicitan información tanto para as familias como para os profesores, que moitas veces se atopan ante un ataque de ansiedade e non saben como actuar", explica a psicóloga social.
Herbón recalca que os orientadores multiplicaron o número de alumnos que necesitan a súa atención. Nos seus talleres analizan a sintomatología de trastornos como a ansiedade e practican "algunhas dinámicas para que teñan ferramentas para enfrontala", engade. En todo caso, sinala, cando hai un caso "sempre se deriva a un psicólogo clínico".
"É un falso mito que sexa normal estar triste na adolescencia"
O 80% dos adultos que chegan a consultas de saúde mental con depresión xa iniciara a patoloxía na adolescencia, unha etapa na que adoita expresarse con alteracións de conduta, como poden ser problemas alimentarios ou autolesiones, e na que é necesario intervir para poder reverter a patoloxía de forma completa.
Os expertos sosteñen que en a adolescencia, un cadro depresivo moitas veces non se evidencia con tristeza ou ánimo baixo, como pasa na poboación adulta, senón en alteracións de conduta (síntomas alimentarios, consumo de sustancias, autolesiones) a través das cales a persoa tenta manexar as emocións. "Hai que interpretar non soamente o que o adolescente di, senón como actúa", di Elías García, psiquiatra do Programa de Transición á vida adulta e Primeiros Consumos que se puxo en marcha no Complexo Hospitalario de Toledo.
É un "falso mito" que sexa normal estar triste na adolescencia, sostén o especialista, que asegura que si a un mozo aféctalle a conduta "é que non está a ter un desenvolvemento normal", precisou.